|
Indónesía
er fjölmennasta ríki Sa-Asíu. Fyrir
rúmum 25 árum var íbúafjöldinn 96 milljónir (nú u.þ.b. 180 milljónir).
Á Java (700 íb./km²), Bali og Madura búa 2/3 hlutar allara íbúa
ríkisins. Í Jakarta búa
11.000 manns á km². Dregið
hefur verulega úr fólksfjölgun og ríkisstjórnin hefur flutt mikinn
fjölda fólks nauðugan frá þéttbýlustu eyjunum til hinna dreifbýlli.
Rúmlega 15% íbúa Indónesíu eru undir 15 ára aldri, 45%
milli 15 og 45 ára. Flestir
íbúanna eru af malæpólinesískum uppruna.
Kínverjar, sem eru u.þ.b. ein milljón, eru mikils ráðandi í
atvinnulífinu. Þótt þeir
séu langflestir fæddir í Indónesíu, sæta þeir oft ofsóknum og
fjandskap íbúa af öðrum uppruna og margir hafa talið sér óvært
þar og flutzt brott.
90%
Indónesa eru sunnítar (islam). Kristnir
eru 6%, hindúar 1,5%, þar að auki eru búddistar, konfúsíar, andatrúarfólk
og aðrir trúarhópar.
Elztu merki um búsetu
manna í Indónesíu fundust á Jövu, þar sem leifar frummanns (u.þ.b.
500.000 ára) voru uppgötvaðar. Á
fjórða áratugnum fundust nokkrar hauskúpur solomannsins, sem sagður
er líkjast neandertalsmanninum. Merki
um fornsteinaldarmenningu á Súmötru, Kalimantan og Sulawesi líkjast
þeim, sem fundizt hafa í hálendi Indlands, enda tengdu þá margar
landbrýr eyjarnar og meginlandið. Á miðsteinöld lifði fólk af áströlskum uppruna á Jövu,
en í kjölfar þess komu melanesar, sem skildu eftir sig spor við
Sampang. Á nýsteinöld
komu fornmongólar og veddíðar til Indónesíu.
Þeir notuðu einföld verkfæri við vefnað.
Frá 2000 f.Kr. til okkar tímatals komu fylgjur þjóðflokka frá
meginlandinu. Síðustu
aldirnar f.Kr. komu kaupmenn og andans menn frá Indlandi.
þeir fluttu ekki bara trú sína með sér (búdda- og hindúatrú),
heldur útþenslustefna ríkja sinna.
Suður-Kínahaf varð að deiglu suður- og austurlenzkrar
menningar og trúarbragða. Á 7. öld var stofnað hindúakonungsríkið Srivijaya á suðausturhluta
Súmötru. Miðbik þess
var í grennd við borgina Palembang og það réði samgöngum um
Malakka- og Sundasund. Indversk
menning og trúarbrögð höfðu áhrif á ráðandi stéttir á þéttbýlustu
eyjunum. Á 8. til 9. öld
risu hin stórkostlegu hof, Borobudur og Prambanan.
Þegar
Sailendrahöfðingjaættin var við völd, var stjórnsetrið flutt til
Jövu. Majapahitríkið óx
á 13. til 16. öld og náði loks yfir mestan hluta indónesíska
eyjaklasans. Enn þá minna hinir ljóð-sögulegu sjónleikir Ramayana og
Makabarata á þetta grózkuskeið.
Eftir 15.öld breiddu arabískir kaupmenn islam út og á fyrri
hluta 16. aldar hnignaði Majapahitríkinu og furstadæmin Demak á
Austur-Jövu og Bantam á Vestur-Jövu voru stofnuð.
Portúgalar í kryddleit byggðu frá fyrri hluta 16. aldar virki
víða á austurhluta eyjaklasans.
Nálægt öld síðar hröktu Hollendingar þá brott og byggðu
sér bækistöðvar á Java.
Árið
1602 var hollenzka Austurasíufélagið stofnað.
það jók veldi sitt undir stjórn Jan Pieterzoon Coen aðallandstjóra,
sem stofnaði borgina Batavíu (nú Jakarta).
Þar með var skotið stoðum undir nýlenduveldi Hollendinga í
Sa-Asíu. Á meðan Napóleonsstyrjaldirnar
geisuðu í Evrópu, féllu Austur-Indíur til Breta.
Árin 1811 - 1816 réði Sir Stamford Raffles á Jövu.
Árið 1816 fengu Hollendingar Austur-Indíur aftur.
Nýlenduveldið varð að bæla niður margar uppreisnir.
Árið 1825 hófst Diponegorouppreisnin, sem tók 5 ár.
Árin 1873 - 1904 geisaði Acehstríðið.
Á fjórða áratugi 19.aldar létu Hollendingar af arðráni og
nauðungarvinnu og reistu plantekrur.
Eftir 1870 var Indónesía opnuð fyrir evrópsku fjármagni og
fjárfestingum. Árið 1883
sprakk eldfjallið Krakatá og tugir þúsunda fórust.
Árið 1885 uppgötvaðist olía á Súmötru og Konunglega
hollenzka Shell olíufélagið var stofnað.
Barátta
innfæddra gegn valdhöfunum á þessari öld var að mestu á vegum sjálfstæðissamtaka
múslima og árið 1920 var kommúnistaflokkur Indónesíu stofnaður.
Hann stóð fyrir uppreisn árið 1927, en hún fór út um þúfur.
Síðan sameinuðust baráttumenn fyrir sjálfstæði í þjóðernissinnaflokki
Indónesíu, sem Sukarno, síðar forseti, var í forsvari fyrir.
Á
fyrri hluta 19.aldar tókst kínverskum innflytjendum að koma sér
fyrir í lykilstöðum í viðskiptalífi landsins.
Síðan hefur verið stöðugt sundurlyndi milli þeirra og fólks
af malaískum uppruna.
Í
síðari heimsstyrjöldinni hernámu Japanar Hollenzku-Vesturindíur og
rufu þar með aldalöng yfirráð Evrópubúa.
Indónesískum
þjóðernissinnum tókst að stofna ríki að henni lokinni og lýstu
yfir sjálfstæði Indónesíu hinn 17. ágúst 1945 og Sukarno varð
fyrsti forseti lýðveldisins. Höfuðborgin
varð Jakarta.
Árin
1947 og 1948 reyndu Hollendingar að ná fyrri yfirráðum en urðu að
viðurkenna sjálfstæði landsins á ráð-stefnu í Den Haag árið
1949. Indónesía var í
tengslum við hollenzku krúnuna til árisins 1954.
Um mitt ár 1959 lögfesti Sukarno hið takmarkaða lýðræðisform
og reyndi að koma á jafnvægi milli hinna sundurleitu trúarhópa, stjórnmálaflokka
og hersins. Viðskiptum
voru líka settar skorður til að koma í veg fyrir að áhrif erlendra
stórfyrirtækja yrðu of mikil. Ekki
tókst betur til en svo, að mikil ólga og óeining hristi stoðir lýðveldisins
og náði hámarki í Darul-islamuppreisninni.
Hollenzka-Nýja-Gínea
komst undir Indónesíu árið 1963.
Skömmu síðar hófst árásarstefna Sukarnos gegn Malasíu með
stuðningi kommúnista og reynt var að fá stuðning frá Kína.
Haustið 1965 gerðu kommúnistar uppreisn, sem Suharto hershöfðingi
bældi niður og í kjölfarið voru bæði þeir og kínverjar ofsóttir.
Í marz 1966 tók herstjórn Suhartos völdin.
Hún kom í veg fyrir frekari ofsóknir og reyndi með aðstoð
vestrænna ríkja að leiðrétta mismunun í viðskiptalífinu.
Árið 1967 var stjórn-málasambandi við Kína slitið.
Indónesía
var eitt stofnríkja ASEAN og ári síðar lét Suharto kjósa sig
forseta. Árið 1969 lauk
innlimun Vestur-Nýju-Gíneu. Í
almennum kosningum 1971, 1977 og 1982 tryggðu dyggir stuðningsmenn
herstjórnarinnar, Sekber Golkar, henni sigur.
Þrátt fyrir alþjóðleg mótmæli, sölsaði Indónesía
Austur-Timor undir sig árið 1976 (áður Portúgalska-Austur-Timor). |
