Rústir
Mahabalipuram
(Mahavellipur) eru í grennd við ströndina, 60 km sunnan Madras.
Þarna lét Pallavas-ættin reisa byggingar á árunum 500-750.
Sjávarhofið (8.öld) með fíngerðum höggmyndum sínum er
falleg bygging, sem öldur hafsins leika um.
Elztu minjarnar eru pagódurnar sjö:
fimm kelttahof í dravídískum stíl ('Fimm Raths' =
Skrautvagnar), falleg fíla-höll og minna áberandi ljón.
Uppi á graníthrygg fyrir ofan eru fleiri hellahof.
Í Yamapuri-Mandapamhofinu eru lágmyndir af gyðjunni Durga ofan
við buffalaóvættina
Mahishasura.
Nálægt Krishna-Mandapam-hofið er stór lágmynd á láréttum
fleti, sem sýnir 'iðrun Arjuna' eða farveg Ganges.
Báðum megin klettasprungu, sem táknar Ganges, koma menn,
andar, meinlætamenn og alls konar dýr, þ.á.m. tveir fílar í náttúrulegri
stærð, fljúgandi í átt að hinu heilaga fljóti.
Allar verurnar á lágmyndinni eru vel og glettnislega gerðar.
Vegurinn
frá Mahabalipuram til Kanchipuram liggur fram hjá hólnum
'Tirukalikundram'. Í hverju hádegi fóðra hofprestarnir þar tvo fálka.
Sam-kvæmt gamalli sögn hafa þeir flogið frá Varanasi
(Benares) í norðri til Rameshwaram langt í suðri.
Skammt
frá Tirukalikundram er
eitt hinna stóru fuglaverndarsvæða Indlands, Vednathangal.
Sé
ekið lengra á þjóðveginum, verður næst fyrir fyrrum höfuðborg
Pallavasanna, Kanchipuram, sem Chola-ættin
lagði síðar undir sig. Í
augum hindúa er hún ein hinna sjö helgu borga landsins.
Aðalhelgidómar Pallavas-anna er Kailasanatha-hofið (um 700),
helgað Shiva, og Vaikuntaperumal-hofið, helgað Vishnu.
Hið síðarnefnda er lítið eitt yngra en hitt og talsvert ólíkt
því. Umhverfis aðalhelgidóminn
eru yfirbyggðar svalir með súlum, fagurlega skreyttum sitjandi ljónum.
Hið fagra Ekambareswara-hof (Shiva) er frá árinu 1509.
það er 57 m hátt og óreglulegt í lögun.
Hliðið, tjarnirnar og salur með 540 myndskreyttum súlum eru
athyglisverð. Kanchipuram
er líka þekkt fyrir silkivefnað (sari).
Meðfram
hinni 3 km lönguleið til
Litlu-Kanchipuram
er fjöldi hofa. Varadarajahofið
(12.öld), helga Vishnu, dregur til sín þúsundir trúaðra á árlega
hofhátíð. Skartgripir
hofsins eru sýndir, ef óskað er sérstaklega.
Það
borgar sig að leggja lykkju á leið sína til
Pondicherry (Puducheri), fyrrum franskrar nýlendu á ströndinni
sunnan Madras, til að skoða franska byggingarstílinn og njóta
vietnamskra veitingahúsa, sem eru sjaldgæf í Indlandi.
Það
er hægt að kynnast nýju samfélagsformi í
Auroville, 5
km norðan Pondicherry. Í
borginni, sem var stofnuð árið 1968, býr fólk alls staðar að úr
heiminum og lifir eftir kenningum heimspekingsins Sri Arobindo Ghose
(1872- 1950).
Borgin Chidambaram (210 km
sunnan Madras) er kunn fyrir *Nataraja-hofið (herra dansins), helgað
Shiva. Það er í stíl
Pandya-höfðingjaættarinnar (12.-14.öld).
Gríðarstórt hlið þess ('Gopuram') var byggt til varnar óvinaárás-um
en helgidómur þess er fremur íburðarlítill.
Fjöldi skota og smámynda af byggingum gnæfa yfir hliðinu og
þar yfir er hvelfing með páfuglsstélum við hvorn enda.
Borgin
Tiruchchirapalli (350þ. íb.) er átta stunda lestarferð (285 km)
suðvestan Madras. Hún er
mikilvæg samgöngumiðstöð. Þar
er klettavirki og Shiva-hof frá 1660-1670.
Í klettinum eru manngerð hellahof frá tímum
Pallava-konunganna.
Í
stóra hofinu (17.öld) við nágrannabæinn
Srirangam er *Þúsundsúlna-salurinn.
Norðursúlnaröðin er eins og fylking riddara á prjónandi
hestum, 2,75 m á hæð, og er ágætt dæmi um fullþroskaða höggmyndalist
undir áhrifum frá hindúaríkinu Vijaynagar, sem leið undir lok árið
1565.
*Rajarajesvarahofið,
sem Rajaraja Chola hinn mikli (985-1081) lét reisa í
Thanjavur, er prýtt 58 m
háum turni með 80 tonna steini efst.
Það þurfti að leggja 7 km langa skábraut upp að steinstæðinu
til að koma honum fyrir. Byggingarstíll
Subramaniya-hofsins (18.öld), rétt hjá Rajarajesvara-hof-inu, er
kallaður 'dravídískt rokokkó' vegna hinna fjörlegu skreytinga.
Stóra
hofið í Tiruvalur
(17.öld) í nágrenni Thanjavur og helgistaðir Kumbakonam eru skoðunarverðir.
Hoftjörn Kumbakonam er sögð fyllast af vatni úr Ganges á tólf
ára fresti. Það er atburður,
sem laðar að óteljandi pílagríma.
Byggingarlist
og skreytingar dravída rísa hæst í borginni
Madurai (Madura; 650þ. íb.) á dögum Nayak-höfðingjaættarinnar en
hnignaði síðan fljótt. Nayak-ættin
kom undir sig fótum í Madurai og Thanjavur eftir að Vijaynagar-ríkið
leystist upp.
*Stóra
hofið í Madurai, hið stórkostlegasta
allra hindúahofa í Indlandi, var nærri fullbyggt á dögum Tirumala
Nayak (1623-1660). Það er
helgað guð-inum Sundareswar (Shiva) og gyðjunni Minakshi með
fisksaugun. Á múrnum
umhverfis hofið eru níu hliðturnar ('Gopuram'), sem eru þaktir höggmyndum
af kynjaverum þjóðsagnanna. Suðurturninn
er 45 m hár og múrarnir, sem eru lítið eitt bogadregnir, undirstrika
þokka hans og láta hann virðast hærri en hann er.
Fara þarf um völundarhús ganga og sala til að komast í
helgidóma Minakshi og Sundareswar.
Vantrúuðum er óheimill aðgangur að en er leyft að skoða
hofin að utanverðu. *Þúsundsúlna-Mandapam'
(1550), sem er safn, og Gullliljutjörnin með súlnagirðingunni eru
skoðunverðir hlutar hofsins.
Gestir,
sem 'lifa af' rykið og hitann í Madurai, geta jafnað sig í fjalla-bænum
Kodaikanal (2340
m.y.s.) í 132 km fjarlægð.
Á
syðsta odda Indlands, 'Kap Comorin' eða 'Kanya Kumari', er hið fagra, svarta graníthof óspjölluðu prinsessunnar.
Það er töfrandi að hlutsta á indverska hoftónlist í þessu
umhverfi. Í næsta nágrenni
er minningarstaður um Mahatma Gandhi, sem margir heimsækja eins og
slitin tröppuþrepin gefa til kynna.
Útsýnið
yfir ströndina á Kumari-höfða er sérdeilis fagurt og rómantískt
við fullt tungl á kvöldin. Á
lítilli eyju úti fyrir höfðanum er minnismerki um hindúaguðfræðinginn
Vivekananda (1863-1902).
Frá
Coimabtore í vesturhluta fylkisins Tamíl Nadu eru flugsamgöngur til
Nilgiri-hæða í norðri. Þar
eru heilsubótarstaðirnir Ootacamund (2130 m.y.s.), sem minnir einna
helzt á enskt landslag, Coonoor (1850 m.y.s.) og Kotagiri (1980
m.y.s.). |