Bhubaneshwar
er höfuðborg fylkisins Orissa. Hún
er í 380 km suðvest-an Kalkutta í loftlínu, aðalmiðstöð Shiva-dýrkenda,
biskupssetur og þekkt fyrir skrautleg musteri frá 8. til 13. aldar.
Hinn 39 m hái turn *Lingaraj-hofsins (um 1050) gnæfir yfir
borgina. Þetta hof er
helgað guðnum Tribhuvaneswar (þriggjaheimaguðinn) og er eitt áhugaverðasta
listaverk fylkisins. Það
er lokað öllum öðrum en hindúum en það er hægt að sjá ágætlega
inn í það á nokkrum stöðum. Hofið
er hlaðið höggmyndum að utan.
U.þ.b.
1500 m norðan þess er litla Vaital-hofið.
Skreytingar þess minna helzt á víravirki.
Gáróttir turnar (Deul) eru einkennandi fyrir þetta landsvæði. Þeir eru ílangir að grunnfleti með hálfhólklaga þaki
og talið er að þessi stíll sé kominn úr suðri.
Mukteswar-
og Rajranihofin er bæði opin gestum.
Borgarsafnið
er líka áhugavert.
Bhubaneswar
er nýleg borg. Íbúðarhverfin,
stjórnsýslubyggingar og markaðurinn tengja hefðbundinn og nútíma
byggingarstíla.
Sjö
km vestan borgarinnar eru hinir svonefndu Tvíburahólar Udayagiri og
Khandagiri. Þeir eru
eins og býkúpur, sundurgrafnir af ríkulega skreyttum, náttúrulegum
og manngerðum hellum. Chota-Hathi-hellirinn
í Udayagiri-hólnum er sérstaklega áhugaverður með plöntuhöggmyndum
og tveggja hæða höll, Rani Nahar (Drottningarhöll), sem Kharavela
konungur og andstæðingur Ashoka lét reisa fyrir drottningu sína.
Í Ganesh Gumpha eru átta mjög falleg en ofsafengin ástarmálverk.
Í Khandagiri-hólnum er Anantahellirinn hinn eini, sem er helgaður
Búdda. Flestir hinna eru
jainahof eða skríni, sem hýsa samt líkneski af Búdda hugleiðslunnar.
*Ashoka-kletturinn
er í grennd við bæinn
Dhauli, u.þ.b. 8 km suðvestan Bhubaneshwar.
Hann er uppi á hæð hjá brú yfir Daya og í hann er höggvið
lagasafn mikils drottnara, sem ríkti 257 f.Kr.
Fyrir ofan áletranirnar er lágmynd af fíl í fíngerðum stíl
Maurja-tímans. Yfir
klettinum gnæfir stórt, japanskt friðarmusteri.
*Svarta
pagódan
í Konarak er í eyðimörk u.þ.b. 65 km suðaustan Bhubaneshwar og 3
km frá Bengalflóa. Hún
er í raun rústir sólarhofs, sem var reist á 13. öld, en telst til höfuðdjásna
hindúískrar listar. Hofið
var teiknað sem hinn leyndardómsfulli vagn sólguðsins Surya, sem
rann um himinhvolið á 24 skrautlegum hjólum.
Aðalturninn ('Deul'), sem var eitt sinn 60 m hár, er hruninn.
Skálinn Jagmohan með þrískiptu þaki hefur varðveitzt.
Uppi á þakinu eru gríðarmiklar höggmyndir af konum að leika
á trommur og sembal. Við
austurhliðið (lokað með styrktarmúrum) sjást enn þá rústir af
sjö hesta-höggmyndum með vagn í eftirdragi.
*Lágmyndir hofsins, sem lýsa daglegu lífi og ástarlífi, eru
víðfrægar.
Þorpið
Pipli er þekkt
fyrir litríkan ísaum og gaman að sjá þorpsbúana við þá iðju sína.
Í
borginni Puri við Bengalflóann
er einn merkilegasti staðurinn Dantapura, þar sem tönn úr Búdda
hefur verið varðveitt í 8 aldir.
**Jagannath-hofið, helgað alheimsguðnum, sem líkja má
við Krishna og ber höfuð Vishnu.
Hofið var stofnað á síðari hluta 12. aldar.
Keilulagaður aðalturninn er 59 m hár og lagður ljósu
kalklagi með fíngerðum lágmyndum. Efst uppi er Vishnufáninn og dularfulla hjólið.
Fyrir aðalinnganginum, Ljónahliðinu, er 10 m hár
einsteinungur, grár að lit og efst á honum er Garudah-fugl.
Þessi steinn stóð áður fyrir framan sólhofið í Konarak.
Inni í helgidómnum eru þrjár myndir, ein af Jagannath, önnur
af bróður hans Balbhadra og hin þriðja af systur hans Subhadra.
Þetta eru kynlegar brjóstmyndir með risastórum andlitum.
Eftirmyndir þeirra í smækkaðri mynd eru fáanlegar á líflegum
basörum borgarinnar. Hofið
er lokað öllum öðrum en hindúum, en staðarleiðsögumenn vísa fólki
á staði, þaðan sem hægt er að sjá öll herlegheitin.
Í tilefni af *Rathyatra Car-hátíðinni (júní eða júlí)
eru stóru stytturnar (hin stærsta 13,7 m há) bornar út í gegnum Ljónahliðið
og hlaðið á stóra og sterka trévagna.
Þúsundir pílagríma fylgja vögnunum um aðalgötu bæjarins,
Barland Road, að Gundiacha Bari, garðhúsi guðsins, sem er venjulega
aðeins opið á meðan á hátíðinni stendur.
Auk borgarhótelsins
í Puri er hægt að gista í smáhýsum við ströndina
(Dak-Bungalows). Við sólarupprás
er hægt að fylgjast með íbúunum standandi í andakt í sjónum, þar
sem þeir snúa álútir með spenntar greipar í austurátt.
Suðvestan
Puri er Chilka-vatnið, stærsta stöðuvatn Indlands og vetur-setustaður
villianda. Þar er hægt að
leigja smáhýsi í
Balugaon
eða Barkul.
Í
norðvesturhluta Orissa er Hirakud-stíflan og 746 km² uppistöðulón.
Raforkuverið sér Hindustan-stálverksmiðjunni í nyrzta hluta
fylkisins fyrir raforku. |