Loire e lengsta á Frakklands, 1020 km.  Hún kemur upp í Gerbier de Jonc í Vivarais.  Nafn árinnar er fasttengt hinum mörgu kastölum, sem gera dalinn enn þá meira aðlaðandi og eitt fjölsóttasta ferðamannasvæði landsins.  Aðeins stuttur spölur frá ósum er skipgengur vegna mismunandi vatnsmagns í ánni.  Flóð voru tiltölulega tíð, en stíflur og vatnsmiðlanir hafa dregið verulega úr þeim.  Loire rennur um fjórar sýslur.  Framburður árinnar er frjósamur, m.a. eru ræktaðir ávextir, vínviður og grænmeti.

Aðalborgirnar við Loire eru Orléans, Blois, Tours og Angers auk Nantes á Bretagne, allar iðnaðarborgir.

Aðalþverár Loire eru Cher, Indre,Vienne og Loir.  Landslag meðfram þveránum er svipað Loiredalnum.

Kastalarnir eru frá mismunandi tímum.  Frá miðöldum eru m.a. kastalar í Angers, Chinon, Langeais, Loches og Sully.  Hinir fegurstu og frægustu voru byggðir í endurreisnarstíl, s.s. í Ambois, Azay-le-Rideau, Blois, Chambord, Chaumont, Chenonceaux, Ussé og Villandry.  Aðrir voru byggðir í nýklassískum stíl á 17. og 18. öld, s.s. í Cheverny og Valencay.  Hvergi finnast jafnmargir glæsikastalar á jafnlitlu svæði.

Rómverjar náðu fótfestu í Loiredalnum.  Fyrsta andspyrnan gegn herjum Sesars kom fram í dalnum.  Kristni var meðtekin á 3. öld og heilagur Martin boðaði guðspjöllin.  Hann dó árið 397 og var grafinn í Tours.  Næstu aldirnar réðust húnar, sarasenar og víkingar upp dalinn með ránum og gripdeildum.

Amboise.  Bezta yfirsýn yfir bæinn er af hægri bakka Loire eða af brúnni.  **Kastalinn er einn hinn fegursti í Frakklandi (1492).  Fyrst var hann virki en síðan var honum breytt í konungsbústað (Karl VIII).  Hluti hans var rifinn eftir stjórnarbyltinguna 1789 vegna mikils viðhaldskostnaðar.  Leonardo da Vinci dvaldi í Amboise að ósk Frans I og dó þar (safn).  Hann liggur grafinn í kastalakirkjunni að eigin ósk.  Mörg húsa Amboise eru frá 15., 16. og 18. öld.  Á eyjunni Ile St-Jean er gott tjaldstæði.  Á dögum Lúðvíks 14. var kastalinn notaður sem fangelsi.  Á bökkum Loire er fallegur nútímagosbrunnur (Max Ernst; 1968).  Rétt utan við bæinn er óðalið Le-Clos-Lucé, þar sem da Vinci bjó og dó 1519.

Avoine-Chinon er 11 km norðvestan Chinon.  Fyrsta franska kjarnorkuverið (nú lokað; safn).

Angers, höfuðstaður í Maine-et-Loire-sýslu (Pay de la Loire hérað) í 20 m hæð með 143.000 íbúa.  Borgin er biskupssetur og var fyrrum höfuðborg Anjouhéraðs.  Hún er á báðum bökkum árinnar Maine, 8 km frá mótum Loire og oft kölluð blómaborgin.  Þar er mikil og vaxandi vínverzlun.

Gallar byggðu Angers upprunalega. Hún hét Juniomagnus á rómverskum tímum.  Þegar hún var höfuðborg Anjouhéraðs settist Plantagenetættin þar að á miðöldum og þannig komst hún í undir veldi Breta á 12. öld.  Hún var um tíma undir veldi Napóleons.  Pólska útlagastjórnin var stofnuð í Angers árið 1940.  St. Maurice dómkirkjan frá 12.-13.öld er í gotneskum stíl.  Hún er 90 m löng og 26 m há.  Í henni eru fallegir gluggar frá 12., 13. og 15. öld og glitvefnaður.  *Kastalinn frá 13. öld stendur á 32 m háum kletti yfir maine.  Í honum eru 17 hringturnar, 40-60 m háir.  Gott útsýni.  Virkisgröf.  170 m langur glerskáli með glitofnu teppi á vegg, opinberunarveggfóðrið, 70 m langt frá 1375-80 (N. Bataille frá París óf það eftir smámunstrum).

Azay-le-Rideau.  Íbúafjöldi 2.700.  Skrautlegur og heillandi kastali frá 1518-29 í endurreisnarstíl, að hluta umgirtur virkisgröf.  Kastalann byggði fjármálamaður, sem varð að flýja land og dó í útlegð.  Kastalinn er nú í ríkiseign og opinn almenningi.  Kirkjan St. Symphorien er að hluta rómönsk.

Blois.  Íbúar 50.000.  Markaður blómlegs landbúnaðarhéraðs.  **Kastalinn var upphaflega virki til varnar brúnni.  Hann var byggður á 13. til 17. öld og var að vissu leyti fyrirrennari Versala og var uppáhaldsbústaður Lúðvíks 7. og Frans I á 16. öld.  Á dögum Hinriks 3. var keppinautur hans, Henry hertogi af Guise, myrtur í kastalanum og átta mánuðum síðar hlaut konungur sömu örlög.  Lúðvík VIII gerði móður sína útlæga til Blois (María af Medici).  Frans I lét reisa stigaturninn.

Denis papin, sem fann upp gufuvélina, fæddist í Blois árið 1648 (minnismerki).

**Chambord er annar fyrirrennari Versala og stærstur kastalanna í Loiredalnum, 117 m x 156 m með 440 herbergjum.  Hann var byggður fyrir Frans I frá 1519 og síðar án tillits til kosnaðar.  Flestir kóngar dvöldu í Chambord og Moliére skrifaði mörg leikrita sinna þar.  Húsgögn og innréttingar fóru forgörðum í stjórnarbyltingunni 1789.  Kastalinn hefur verið ríkiseign síðan 1930.  Garður hans er u.þ.b. 5.500 ha og 80% hans er skógur.  Veggurinn umhverfis hann er 32 km langur.

Chaumont-sur-Loire.  Kastalinn var byggður 1465-1510, þar sem áður stóð víggirtur kastali.  Í garði er sedrusviður.  Fagur glitvefnaður inni í kastalanum.  Hesthúsin eru skoðunarverð (alger lúxus).  Útsýni er gott yfir dalinn frá kastalanum.

**Chenonceaux er kastali, sem allir verða að sjá.  Hann var byggður yfir ána Cher í kringum 1520 af Thomas Bohier, féhirði þriggja konunga.  Hann er í einkaeign en opin gestum.  Gengið er um hlynviðargöng og yfir fellibrú að kastalanum, sem er ferhyrndur með fjórum horn-turnum úti í ánni.  Glitvefnaður inni.  Báðum megin kastalans eru garðar, skipulagðir af Diane de Poitiers og Chatherine af Medici.

*Chevernykastali var byggður í klassískum stíl 17. aldar með upprunalegum skreytingum.  Hann er í einkaeign.  Í honum er veiðisafn með 2000 hjartarhausum og stórum hundabyrgjum.

Chinon.  Íbúafjöldi 8800.  Miðaldirnar koma á móti manni í gamla bænum og kastalanum.  Ríkharður ljónshjarta var þar og Jóhanna af Örk beið áheyrnar hjá konungi í kránni við aðaltorgið í gamla bænum.  Kletturinn, sem kalstalinn stendur á, var vígi á rómverskum tíma.  Safn um Jóhönnu af Örk.

Loches.  Íbúafjöldi 7.000.  Miðaldabærinn er á bökkum Indre.  **Kastalinn er frá 13. - 15. öld.  Kirkjan, St. Ours, með rómönsku anddyri er frá 12. öld.  *Ráðhúsið er frá 16. öld.

Saumur.  Íbúafjöldi 36.000.  Einn athyglisverðasti kastalinn frá 14. öld.

St-Benoît-sur-Loire.  *Rómönsk kirkja (1026-1218), einhver hin fegursta í Frakklandi.

Tours er í 55 m hæð yfir sjó með 138.000 íbúa.  Hún er höfuðborg Touraine og Endre-et-Loire héraðs við ána Loire.  Iðnaður og verzlun með landbúnaðarvörur.  Borgin er þekkt frá 4. öld, sem borg heilags Martins.  Hann var tekinn í dýrlingatölu og Tours varð pílagrímastaður líkt og Lourdes.  Víkingar rupluðu í Tours og brenndu m.a. kirkju dýrlingsins auk 28 annarra.  Silkivefnaður á 15. og 16. öld færði velmegun.  Þá voru þar 8000 vefstólar, 20.000 vefarar og 40.000 aðstoðarmenn eða ¾ hluti íbúanna.  Tours varð aðalmiðstöð mótmælenda og þar af leiðandi blóðvöllur 10 árum fyrir Bartolomeusarmessuvígin í París.  Þetta olli efnahagslegri hnignun og árið 1801 var íbúafjöldinn 20.000.  Síðan hefur Tour rétt úr kútnum, einkum eftir lagningu járnbrautarinnar á 19. öld.

Ussé.  Rómantískasti og ævintýralegasti kastalinn við Loire er sagður hafa gefið rithöfundinum Charles Perrault (17.öld) hugmyndina að ævintýrinu um Þyrnirós.  Hann sést bezt frá brúnni og er í einkaeign.  Hann var byggður á 15. - 17. öld.  Blanda af síðgotneskum- og endurreisnarstíl.  Í garði er kapella (1520-28) í endurreisnarstíl.