Korsíka er frönsk eyja í Miđjarđarhafi. Bonifacio-sund
er á milli Korsíku og ítölsku eyjarinnar Sardiníu í suđri. Helztu
borgir og bćir Korsiku eru: Ajaccio, Bastia, Sartene, Corte, Calvi,
Bonifacio, L’Ile-Rousse og Porto-Vecchio. Eyjan skiptist í tvö héruđ,
Haute-Corse og Corse-du-Sud. Áriđ 1990 var íbúafjöldinn 249.737.
Flatarmál eyjarinnar er 8.680 ferkílómetrar. Innlandiđ er fjöllótt og
hćsti tindur heitir Mount Cinto (2.710m). Strandlengjan er ađ mestu
klettótt og ögrum skorin vestantil en austanvert er
Aleria-strandsléttan ţakin lónum og mýrum. Margar stuttar og
straumţungar ár og lćkir streyma niđur úr fjöllunum. Stćrstar ţeirra
eru Golo og Tavignano.
Efnahagslífiđ. Landbúnađurinn byggist á rćktun vínberja, hveitis,
ólífna, grćnmetis og sítrusávaxta. Sauđfé og geitur eru ađalhúsdýrin
og nokkuđ er um ostaframleiđslu. Skóglendi eyjarinnar, sem eru farin
ađ láta verulega á sjá, standa undir framleiđslu timburs og korks (kastaníu).
Ţá má nefna fiskveiđar og vinnslu, víngerđ, antimony- og asbestvinnslu,
granít- og marmaranámur og framleiđslu tannínsýru.
Ţótt Korsíka sé frönsk hafa tengsl veriđ sterk viđ Ítalíu. Líkt og á
Sikiley og í öđrum hlutum Ítalíu, tíđkuđust hefndamorđ (vendetta;
heiđursmorđ) milli fjöldkyldna eđa klíkna. Blóđugar hefndir eru sem
betur fer nćstum úr sögunni. Ţeirra gćtir ađeins á afskekktustu
útnárum.
Sagan. Jónahafs-Grikkir settust ađ á Korsíku eftir áriđ 550 f.Kr.
Rómverjar náđu eyjunni undir sig áriđ 259 f.Kr. í fyrsta púnverska
stríđinu. Eftir fall Vestur-rómverska keisaraveldisins áriđ 476, var
Korsíka undir stjórn vandala um hríđ og varđ síđan hluti af Býsans og
langbarđaveldinu. Á öldunum 850-1034 réđu márar eyjunni. Seint á 11.
öld eignađist Vatikaniđ eyjuna og Gregoríus VII, páfi, sendi
landstjórn frá Pisa til Korsíku. Áriđ 1132 tókst Genúamönnum ađ fá
Innosentíus II, páfa, til ađ deila yfirráđunum milli ţeirra og
Pisamanna, sem voru viđskiptalegir keppinautar, og tókst svo ađ ná
algerum yfirráđum eyjarinnar áriđ 1312. Genúamenn stjórnuđu Korsíku
fram á 18. öld nema á tímabilinu 1458-1558, ţegar Frakkar höfđu
yfirráđin. Á 18. öld var gerđur fjöldi uppreisna gegn Genúastjórninni
og korsíski ţjóđernissinninn Pasquale Paoli komst í sviđsljósiđ.
Ţessi óöld leiddi til afskipta annarra Evrópuţjóđa, einkum Englendinga
og Frakka. Genúamenn létu Frökkum eyjuna eftir áriđ 1768. Ein
afleiđing ţess var fćđing Napóleons Bonaparte í Ajaccio áriđ eftir sem
fransks ríkisborgara. Í frönsku stjórnarbyltingunni og í
Napóleonsstyrjöldunum náđu Bretar eyjunni undir sig um hríđ.
Í síđari heimsstyrjöldinni hersátu Ţjóđverjar og Ítalar eyjuna en
eyjaskeggjar gerđu uppreisn gegn ţeim og Korsíka var frelsuđ úr klóm
ţeirra seint á árinu 1943. Áriđ 1958 náđu hćgri sinnađir
byltingarmenn, sem studdu byltingu nýlendumanna í Alsír, undir sig.
Hernámiđ greiddi leiđ Charles de Gaulle til valda sem forsćtisráđherra
og síđar til forsetaembćttisins. Ţjóđernissamtök, sem berjast fyrir
frelsi Korsíku hafa veriđ virk síđan á áttunda áratugnum. |