Fiji eyjar Melanesía,
Flag of Fiji

      HAGTÖLUR

FIJI-EYJAR

Map of Fiji
.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Fijieyjar eru sjálfstætt lýðveldi í Suður-Kyrrahafi og hluti af Melanesíu.  Eyjaklasinn (rúmlega 200 eyjar) er u.þ.b. 1800 km norðan Nýja-Sjálands og 100 eyjar hans eru byggðar.  Heildarflatarmál hans er 18.333 km² og höfuðborgin er Suva.  Stærstu eyjarnar eru Viti Levu og Vanua Levu, sem ná saman yfir rúmlega 85% af flatarmálinu.  Aðrar mikilvægar Eyjar eru Taveuni, Kadavu og Koro.  Þessar eyjar, smærri eyjar Yasawa-klasans í vestri og Lau-klasinn í austri auk fjölda kóralrifja, liggja umhverfis Korohaf.  Roturma-eyjan er í horðvesturhlutanum.  Stærstu eyjarnar urðu til í eldgosum og eru fjöllóttar.  Hæsti tindurinn er Tomaniivi (1323m) á Viti Levu og fjöldi vatnsfalla hafa grópazt í landslagið.  Frjósamur setjarðvegur er í árósum.  Minni eyjarnar og hólmar eru úr kóral og kalksteini.  Hitabeltisloftslag ríkir en suðaustan staðvindarnir tempra það.  Meðalárshitinn er 25°C og úrkoman 2540 mm.  Helztu náttúruauðlindirnar eru þéttur regnskógur með mjúk- og harðviði og gull og magnesíum í jörðu.

Íbúafjöldi Fijieyja 1996 var tæplega 800 þúsund (40 á km²).  Meðallífslíkur karla eru 63 ár og kvenna 68 ár.  Árið 1991 voru Fijimenn 49% íbúanna og Indverjar 46%.  Fyrir byltinguna 1987 voru Indverjar, afkomendur verkamanna á sykurekrunum, í meirihluta (49%) en margir þeirra fluttust brott í kjölfarið.  Höfuðborgin og aðalhafnarborgin Suva (72 þúsund 1986) er einnig aðalverzlunarmiðstöð landsins.  Hún er á suðausturströnd Viti Levu.  Aðrar borgir eru Luatoka, Lami og Nadi.  Stærstu trúarhóparnir eru kristnir (53%), meþódistar og rómversk-katólskir.  Hindúar eru 38% og 8% eru múslimar.  Smáhópar aðhyllast síkatrú og kenningar Konfúsíusar.  Helztu tungumálin eru fijimál (malæ-pólýnesískt mál)  hindi og enska, sem er opinbert mál.  Suður-Kyrrahafsháskólinn var stofnaður í Suva 1968.  Læsi er 91%.

Efnahagslífið.  Verg þjóðarframleiðsla Fijieyja 1994 var skv. áætlun Alþjóðabankans US$ 1785 miljónir (2.185.- á mann).  Þjóðin er meðal hinna efnahagslega þróuðustu eyríkja í Kyrrahafi, þótt margir stundi enn þá sjálfsþurftarbúskap.  Talsvert er flutt út af sykri og ferðaþjónusta er ofarlega á blaði.  Iðnaðurinn stendur undir 17% af vergri þjóðarframleiðslu og sykruframleiðslan er þriðjungur hans.

Efnahagslífið byggist aðallega á landbúnaði.  Aðaluppskerurnar eru sykur, kókoshnetur, engifer, hrísgrjón, kakó, kaffi, maís, bananar, kartöflur, kava, taro, baunir, grasker, ananas og tóbak.  Árið 1992 var fjöldi nautgripa 160.000, Geita 124.000 og svína 15.000.

Iðnaðurinn byggist á vinnslu timburs og sjávarfangs.  Skattaívilnanir hafa stuðlað að uppbyggingu fataverskmiðja á síðari árum.  Talsvert gull er í jörðu (heildarframl. 1991 var rúmlega 2700 kg).  Handverksiðnaður er velþróaður (mottur, körfur, fiskinet og leirkeragerð).  Fijibúar eru snilldarsmiðir (bátar), bændur og fiskimenn.

Árið 1995 var heildarverðmæti útflutnings US$ 571 miljón og innflutningsverðmæti US$ 865 miljónir.  Aðalútflutningsvörur eru sykur, gull, fiskafurðir, timbur, fatnaður og kókosolía.  Bretland, Ástralía, Nýja-Sjáland og Japan eru aðalviðskiptalöndin.  Ferðaþjónustan er mjög mikilvæg tekjulind og er í öðru sæti eftir sykurútflutningnum.  Árið 1995 námu fjárlögin tekjumegin US$ 495 miljónum og US$ 591 miljón í gjöld.  Gjaldmiðill landsins er Fiji-dollar (100 sent).

Þjóðvegakerfið er 4820 km langt og járnbrautakerfið 595 km.  Millilandaflugvöllurinn er í Nadi í vesturhluta Viti Levu.  Sjónvarpsstöðvar eru engar á Fijieyjum.  Tvö dagblöð og tvö vikublöð eru gefin út.  Heraflinn telur í kringum 4000 manns.

Stjónsýsla.  Þingbundin stjórn var við lýði fram að byltingunni 1987 og landstjóri stjórnaði fyrir hönd Breta en framkvæmdavaldið var í rauninni í höndum forsætisráðherra og stjórn hans.  Eftir að herinn gerði uppreisn 1987 var samin bráðabirgðastjórnarskrá, sem fól forseta landsins framkvæmdavaldið og þinginu löggjafarvaldið.

Stjórnarskráin frá 1990 var samin með það í huga, að melanesískir Fijibúar færu með stjórn landsins.  Samkvæmt henni er landið forsetalýðveldi með þjóðþingi, sem skiptist í öldungadeild (34), þar sem a.m.k. 24 þingmanna skulu vera melanesískir Fíjibúar, 9 af öðrum þjóðernum og 1 fulltrúi fyrir Rotuma-eyju.  Í fulltrúadeildinni sitja 37 Fijibúar, 27 Indverjar, 5 af öðrum þjóðernum og 1 frá Rotuma-eyju.

Sagan.  Melanesar hafa búið á Fijieyjum í rúmlega 3000 ár.  Hollenski sæfarinn Abel Janszoon Tasman kom auga á eyjarnar árið 1643 og þar með hófst sambandið við Evrópu.  Brezki sæfarinn James Cook, skipstjóri, kannaði Skjaldbökueyju, syðst í í eyjaklasanum árið 1774.  Bandarískur leiðangur gerði fyrstu heildarlandmælingar eyjanna 1840.

Frá fyrstu árum 19. aldar fram að stofnun brezkrar krúnunýlendu 1874 settist fjöldi erlendra kaupnanna, landræktenda og trúboða að á eyjunum og í kjölfarið ríkti hálfgerð borgarastyrjöld.  Árið 1874 leitaði konungur Fijieyja, Cakobau, til Breta til að koma á friði og þeir féllust á að miðla málum.  Frá 1879 til 1916 fluttist fjöldi verkamanna frá Indlandi til Fijieyja til að vinna á sykurekrunum.  Árið 1881 bættist Rotuma-eyja við nýlenduna.  Í síðari heimsstyrjöldinni voru mikilvægar birgðastöðvar bandamanna á eyjunum og fjöldi hernaðarmannvirkja var byggður.  Fijibúar þjónuðu einnig í brezka hernum á stríðsárunum, bæði heima og heiman.

Sjálfstæði.  Fijieyjar urðu sjálfstætt lýðveldi 10. október 1970 og hinn 13. október urðu þær aðili að Sameinuðu þjóðunum.  Fyrsti forsætisráðherra sjálfstæðra Fijieyja varð Ratu Sir Kamisese Mara, erfðahöfðingi Lau-eyja og stofnandi Samsteypuflokksins.  Hann og flokkur hans héldu völdum til 1987.

Bylting hersins 1987.  Í maí 1987 gerði herinn uppreisn og innfæddir Fijibúar réðust gegn fólki af indverskum uppruna.  Ríkisstjórnin fell og stjórnarkreppa ríkti.  Önnur bylting, sem Sitiveni Rabuka, liðsforingi, stóð fyrir í september sama ár kom í veg fyrir að þingið kæmi saman.  Í desember skipaði Rabuka Ratu Sir Penaia Ganilau, fyrrum landshöfðingja, forseta lýðræðislegrar stjórnar.  Landstjóri eyjanna sagði af sér og Fijieyjar sögðu sig úr Brezka samveldinu.

Árið 1992 varð Rabuka forsætisráðherra, þegar flokkur hans sigraði í kosningum og hann var endurkosin til fimm ára 1994.  Þegar Ganilau dó í desember 1993, var Ratu Sir Kamisese Mara kosinn forseti í foringjaráðinu, sem setið er foringjum ættkvísla Fijieyja.

Fiji fékk aukna hernaðaraðstoð frá Frökkum 1990.  Samskipti Fijieyja og Frakka versnaði til muna vegna áframhaldandi tilrauna Frakka með kjarnorkusprengjur í Kyrrahafi 1995.

SUVA
, stærsta borg Fijieyja og jafnframt höfuðborgin, er í Rewahéraði á suðausturströnd Viti Levu-eyjar, nánar tiltekið á Suva-skaga nærri ósum Rewa-árinnar.  Hún er aðalhafnarborg Fijiheyja og aðalviðskiptamiðstöð.  Ferðaþjónusta er mikilvæg tekjulind.  Meðal þess, sem er framleitt í borginni eru sígarettur, sápa, vefnaðarvörur, matvæli og drykkjarvörur.  Suður-Kyrrahafsháskólinn var stofnaður 1968, Læknaskóli Fijieyja (1886), Þjóðskjalasafnið (1954) og Fiji-safnið (1906), sem hýsir minjar frá Kyrrahafseyjum.  Stofnað var til byggðar í Suva árið 1849 og hún óx og varð að millihöfn fyrir kaupskip á leið um Kyrrahafið.  Árið 1882 varð Suva höfuðborg Fijieyja og í síðari heimsstyrjöldinni var hún stöð bandamanna.  Áætlaður íbúafjöldi árið 1986 var 72.000.

ROTUMARotuma er eldfjallaeyja og ein Fijieyjanna í Suður-Kyrrahafi.  Hún er fjöllótt og þakin pálmum og öðrum gróðri.  Flatarmál hennar er 47 km² og veðurlagið er votviðrasamt.  Helzta framleiðsla eyjaskeggja er kókoshnetukjarnar.  Höfuðborgin er Ahau en Motusa er aðalborgin og hafnarborg.  Íbúafjöldi eyjarinnar árið 1986 var í kringum 2700.  Árið 1791 kom brezkur skipstjóri til eyjarinnar og 1881 gerðu Bretar hana að nýlendu.  Hún fell til Fijieyja, þegar þær fengu sjálfstæði árið 1970.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM