Danmörk stjórnsýsla,
[Flag of Denmark]


DANMÖRK
STJÓRNSÝSLA

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Danmörk er þingbundið konungsríki með stjórnarskrá frá 1953.  Margrét II, drottning, tók við að föður sínum, Friðriki IX, látnum árið 1972.

Framkvæmdavaldið er í höndum þjóðhöfðingjans að nafninu til, en hann eða hún framselur það til ríkisstjórna.  Þjóðhöfðinginn skipar forsætisráðherra, sem verður að hafa hafa meirihluta á þingi.

Löggjafarvaldið er í höndum þjóðhöfðingjans og einnar deildar þings, Folketinget.  Bæði þingið og þjóðhöfðinginn verða að samþykkja lagafrumvörp til þess að þau gangi í gildi.  Stríðsyfirlýsing og friðarsamningar eru í höndum beggja þessara aðila.  Þingmenn (179) eru kosnir til fjögurra árra í senn.  Færeyjar og Grænland eiga eiga sæti fyrir einn þingmann hvort í Folketinget en aðrir þingmenn eru kosnir hlutfallskosningu.  Kosningaaldur er 18 ár fyrir alla ríkisborgara, sem hafa fasta búsetu í landinu.  Vísa má málum til þjóðarinnar, ef þriðjungur þingmanna óskar þess í atkvæðagreiðslu og hafni a.m.k. 30% kjósenda slíkum frumvörpum, falla þau.

Dómsvaldið er í höndum 82 héraðs- og borgardóma, sem setnir eru einum dómara, tveggja dómstóla á öðru stigi og eru fjölskipaðir og eins hæstaréttar í Kaupmannahöfn.

Héraðs- og sveitarstjórnir.  Héraðsstjórnir eru skipaðar 7-31 kjörnum fulltrúum, sem eru kosnir með meirihluta atkvæða í almennum kosningum.  Borgarráð ræður förinni í Kaupmannahöfn og framkvæmdaráð með aðalborgarstjóra og 5 aðstoðarborgarstjórum auk 5 öldunga framfylgir stefnu borgarráðsins.  Héraðsstjórnir með héraðsstjóra í fararbroddi stjórna hinum 14 héruðum.  Ráðuneyti innanríkismála hefur yfirumsjón með héruðunum og hverfum Kaupmannahafnar og Frederiksberg.  Sveitarstjórnir stjórna sveitarfélögum.

Stjórnmálaflokkar.  Fjöldi stjórnmálaflokka er starfandi í landinu.  Sósíaldemókratar (1871) hafa löngum verið öflugasti flokkurinn og síðan koma Hófsami íhaldsflokkurinn, Hofsamir vinstri og Frjálslyndir miðvinstrimenn.

Heilbrigðismál og félagslega kerfið.  Danir voru meðal fyrstu ríkja heims til að taka upp velferðarkerfi árið 1930.  Núverandi kerfi innifelur sjúkratryggingu og nær til rúmlega 95% þjóðarinnar með ókeypis læknis- og spítalaþjónustu, greiðslu fyrir lífsnauðsynleg lyf og hluta af tannlæknaþjónustu.  Þótt kerfið sé dýrt, hafa Danir hafnað hugmyndum hægri manna um aukna áherzlu á einkatryggingar.  Almannatryggingarkerfið nær líka til veikinda, slysa, atvinnulausra og fatlaðra, félagslegrar aðstoðar og barnagæzlu, þ.m.t. dagheimila.

Hermál.  Danir voru meðal stofnríkja NATO.  Herinn taldi 27.700 hermenn og annað starfsfólk 1993, þar af 9100 skráða og 1000 konur.  Skráning er almenn og allir skráðir verða að stunda æfingar í níu mánuði.  Hermennirnir voru 16.900.  Sjóherinn á lítinn flota og varðskip og 4500 hermenn.  Flugherinn (6300) er undir stjórn NATO.  Uppgjafahermenn voru 70.000 og landherinn ræður yfir heimavarnarliði, 54.500, sem sjálfboðaliðar eru í til fimmtugs flugherinn 4000, og sjóherinn 10.700.  Danir létu af hlutleysisstefnu sinni eftir síðari heimsstyrjöldina.  Árið 1988 varð það fyrst NATOríkja til að senda konur í herþjónustu í fremstu víglínu.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM