Sagan.
Hugmyndin að höfuðborg fjarri sjó kom fram árið 1789, þegar
Joaquim José da Silva Xavier, leiðtogi í sjálfstæðishreyfningunni,
setti hana fram. Hún fékk aftur vængi 1822, þegar sjálfsæði fékkst frá
Portúgal. Árið 1891 var
hugmyndinni komið fyrir í stjórnarskránni.
Rúmlega hálf öld leið áður en tókst að brjóta henni leið
í gegnum varnir stjórnmála og efnahagslífs.
Það tók átta ára könnun inni í landinu áður en henni var
valinn staður 1956 og verkið hófst á byggingu flugbrautar.
Þungavinnuvélar voru fluttar flugleiðis á staðinn og teymi
byggingarverkamanna fóru að leggja götur, grafa fyrir Paranoá-vatni
og grunna helztu bygginganna. Samtímis
voru þúsundir kílómetra af þjóðvegum lagðar til að tengja nýju
borgina við Belo Horizonte, Rio de Janeiro og Sao Paulo í suðri, Belém
í norðri og Fortaleza, Recife og Salvador í austri.
Í apríl 1960 var Valdskiptingartorgið vígt og alríkisstjórnin
hóf flutninga frá Rio de Janeiro, sem tóku mun lengri tíma en
upphaflega var áætlað. Borgin var tákn um glæsta framtíð þjóðarinnar í augum
margra Brasilíumanna. Hún
var tákn um þrautseigju þjóðarinnar í baráttunni við þaulsetin
vandamál í efnahags- og félagsmálum með nýtingu auðlinda, sem höfðu
ekki verið snertar, inni í landinu.
Gífurlegur kosnaður við uppbygginguna og hönnunina varð
tilefni til mikillar gagnrýni. Útvíkkun
samgöngunetsins olli líka miklum óróa meðal náttúruverndarsinna,
því að þetta nýja vegakerfi gerði aðgang að regnskógum Amasónsvæðisins
mun auðveldari.
Eftir
að herstjórn landsins hafði verið velt 1964 hélt uppbygging
borgarinnar áfram, þótt mörgum frumáætlunum Niemeyers og Costa hefðu
verið kastað fyrir róða á þeim forsendum, að þær fælu í sér
Marxíska stefnu. Borgaralegri stjórn var komið á 1985 og talsverðar
breytingar voru gerðar á teikningum í kjölfarið, t.d. var marmara
á forhlið dómsmálaráðuneytisins sleppt og farið var eftir
upprunalegum teikningum Niemeyers.
Í
lok tuttugustu aldar var farið að bera á afleiðingum þessarar hröðu
uppbyggingar í sprungum steinsteyptra torga og niðurníðslu ódýrs húsnæðis
fyrir almenning. Félagsleg
vandamál og skortur á frumþjónustu í kjölfar mikilla búferlaflutninga
til borgarinnar, líkt og í öðrum borgum landsins, urðu erfið viðureignar.
Paranoá-vatnið mengaðist stöðugt meira þar til hreinistöð
var byggð til mótvægis. Vatnið
varð aftur að miðstöð útivistar seint á síðasta áratugi
aldarinnar. Áætlaður íbúafjöldi
borgarinnar 1995 var 1,8 milljónir. |