Heildarflatarmál Texas er 695.676 ferkílómetrar. Það
er næststærsta fylki BNA og stjórnin í Washington DC á 1,6% landsins.
Það er nokkurn veginn þríhyrnt í laginu, 1285 km frá norðri til suðurs
og 1245 km frá austri til vesturs. Hæðin er frá sjávarmáli við
Mexíkóflóa upp í 2666 m á tindi Guadalupe í vesturhlutanum. Meðalhæð
yfir sjó er 518m. Strandlengjan er u.þ.b. 691 km við Mexíkóflóa. Þar
eru eyjarnar Galveston, Matagorda og Padre.
Landfræðilega skiptist Texas í fjórar einingar:
Lægðina og fjallasvæðið í vesturhlutanum með mörkin við Pecos-ána í
austri og Rio Grande í vestri. Þar rísa há fjöll upp af hásléttunni
og djúp gljúfur efri hluta árinnar Rio Grande eru kóróna fegurðar þess.
Slétturnar miklu ná yfir mestan miðhlutann og ræmuna í norðri. Þær
eru í mismunandi hæð yfir sjó, allt frá 215 m austantil til rúmlega
1219 m á Llano Estacado (Stikusléttunni) við landamærin að Nýju-Mexíkó.
Slétturnar eru trjálausar og þurrar og enda í suðri í hæðóttu
landslagi og Edwards-hásléttunni.
Osage-slétturnar með frjósömum jarðvegi. Þar er stunduð mikil ræktun
með og án áveitna (aðallega hveiti og baðmull). Þær teygjast suður
frá Oklahoma inn í miðhluta Texas. Jarðvegurinn í austurhlutanum er
dökkur. Í vesturhlutanum er talsverð kvikfjárrækt.
Vesturflóasléttan nær yfir u.þ.b. 40% fylkisins í austurhlutanum. Hún
er lág og flatlend frá sjávarmáli upp í u.þ.b. 90 m. Sendinn
jarðvegurinn er frjósamur og lofthiti og nægileg úrkoma gera hana að
góðu ræktarlandi.
Helztu árnar í Texas eru: Rio Grandi (landamærin að Mexíkó), Nueces,
Colorado, Brazos, Trinity, Neches, Canadian og Rauðá. Margar ánna
hafa verið stíflaðar og fjöldi manngerðra lóna hafa myndazt (Amistad-
og Falcon-lónin í Rio Grande, Texoma, Wright Patman, Tawakoni og O’
the Pines í norðausturhlutanum). Lón sjá flestum borgum miðhluta
landsins fyrir neyzluvatni. Sölt stöðuvötn og eru algeng í Lægðinni
og fjallasvæðinu.
Loftslag er næstum hitabeltiskynjað í Neðri-Rio Grande-dalnum og
hálfeyðimerkurlegt í suðvesturræmunni. Mestur hluti landsins nýtur
raks, jaðartrópísks loftslags. Sumrin eru heit um allt land, 31°C í
Galveston og 34°C í Amarillo (fer oft yfir 38°C). Lægsti vetrarhiti í
Galveston 9,4°C og -4,4°C í Amarillo. Lægsta skráð hitastig í Texas
er -30,6°C (1899 í Julia í norðurhlutanum og 1933 í Seminole í
norðvesturhlutanum) og hið hæsta 48,9°C (1936 í Seymour í
norðurhlutanum). Fellibyljir valda skaða í strandhéruðum við
Mexíkóflóa og hvirfilbyljir inni í landi.
Flóra og fána. Austast eru þéttir skógar og eyðimerkursvæði í
suðvesturhlutanum. Skóglendi nær yfir 8% landsins (eik, gúmmítré,
fura, einir, meskít og fjallasedrus). Kaktus vex víða í hæðóttu
landslagi og alls staðar í Lægðinni og fjalllendinu. Tegundir villtra
blómplantna eru rúmlega 4000.
Meðal fjölda villtra dýrategunda eru: kanína, þefdýr, pokarotta,
þvottabjörn, beltisdýr (armadillo), kalkúnar, dádýr, fjallaljón, gaupa,
sléttuúlfur og rauðúlfur. Hvergi í BNA eru fleiri nautgripir, sauðfé
og hestar. Tegundafjöldi snáka er rúmlega 100 (16 þeirra eitraðir).
Í ám og vötnum eru bassi, karfi og sólfiskur. Talsvert er veitt af
rækju og ostru úti fyrir ströndinni.
Fjöldi fuglategunda er í kringum 400 (söngtrönur sjaldgæfar).
Kattartegund (ocelot), jaguarondi og houston-froskur eru í
útrýmingarhættu.
Auðlindir, framleiðsla, iðanaður. Texas er aðalframleiðslufylki olíu-
og olíuvöru og náttúrugass í BNA. Talsvert er unnið af salti,
brennisteini, kolum, hráefni í sement, grjóti, sand, möl, leir, gipsi,
maríugleri, magnesíum, helíum, járngrýti, míka, úran, pottösku, blýi,
molybdenum, tini, tungsten og sínki.
Landbúnaður er mikilvægur og Texas er í öðru sæti fylkjanna í
framleiðslu landbúnaðarafurða (baðmull, sorghum, vatnsmelónur, kál,
spínat, angóruull, mjólkurvörur, hestar, lambakjöt, geitur, nautakjöt,
kjúklingar, svín, maís, hveiti, hey, hrísgrjón, hafrar, jarðhnetur,
pekanhnetur, sojabaunir, sítrusávextir, grænmeti, sykurrófur,
sykurreyr, gulrætur, tómatar, kartöflur og laukur).
Texas er í fremstu röð fylkja, sem nýta skóga sína. Mest nýtta
trjátegundin (80%) er fura, sem er notuð til framleiðslu pappírs,
bjálka og borðviðar.
Fiskveiðar eru mikilvægar. Einkum er gert út á skelfisk (rækjur 95%
og ostrur). Helztu fisktegundir eru snapper, lúða og túnfiskur.
Iðnaðurinn er mikilvæg fyrir efnahagslífið. Helztu framleiðsluvörur
eru flutningatæki, vélbúnaður til iðnaðar, rafeindatæki, málmvörur,
efnavörur, hreinsuð olía, kolavörur, matvæli, vefnaðarvörur, vörur úr
steini, gler, leirmunir, prentað efni, gúmmí- og plastvörur, timbur,
húsgögn, pappír og nákvæmistæki. |