Houston
er innlandshafnarborg og stjórnsýslusetur Harris-sýslu í Suðaustur-Texas,
tengd Houston skipaskurðinum við Mexíkóflóa og vatnaleiðinni við
Galveston 82 km suðaustar. Hún
er stærsta borg fylkisins og háhýsi hennar gnæfa yfir flatri Flóasléttunni,
sem liggur 12 m yfir sjávarmáli.
Antonio López Santa Anna, hershöfðingi, jafnaði fyrstu byggðin,
sem þróaðist á þessu svæði (Harrisburg, 1826), við jörðu í
apríl 1836, þegar hann var að elta Sam Houston og Texasherinn, sem
var á undanhaldi. Viku síðar
laust herjunum saman skammt utan núverandi borgar í orrustunni við
San Jacinto, Santa Anna var handsamaður og Texas losnaði úr greipum
Mexíkóa.
Bræðurnir Augustus C. og John K.
Allen frá New York keyptu land nærri hinni brunnu Harrisburg í ágúst
1836 og hófu auglýsingaherferð fyrir framtíðarverzlunarsvæði þar.
Tveimur mánuðum síðar tókst John Allen að fá yfirvöld til
að flytja fyrsta þjóðþing hins nýja Texaslýðveldis til nýju
borgarinnar, sem hann skírði í höfuð fyrsta forseta þess, Sam
Houston. Þessari ákvörðun
var breytt síðar, þannig að þingið starfaði þar aðeins í tvö
ár (1837-39).
Borgarstæðið var í mýrlendi og
gulufaraldrar þjökuðu íbúana, þannig að bærinn óx hægt sem
hafnarbær. Í þrælastríðinu
var þar miðstöð þeirra, sem stunduðu viðskipti og flutninga í trássi
við hafnbann Norðurríkjanna. Árið
1862 komust Norðurríkjamenn hvað næst borginni, þegar þeir lögðu
Galvestoneyju undir sig en Suðurríkjamenn ráku þá fljótlega á
braut. Árið 1863 voru höfuðstöðvar
þriggja Suðurríkjanna, Texas, Nýju-Mexíkó og Arizona.
Borgin þróaðist sem miðstöð
12 járnbrauta árið 1891 og eftir að fellibylur og flóð höfðu
valdið miklum skaða í Galveston árið 1900 varð Houston aðalhafnarborg
fylkisins. Fyrsta bryggjan
var byggð árið 1840 og breikkun og dýpkun Buffalo Bayou hófst 1869
(nú hluti Houstonskurðarins). Snemma
á níunda áratugi 20. aldar fóru u.þ.b. 80 miljónir tonna af vöru
um þessa stóru höfn á ári.
Árið 1901 fannst olía á þessu svæði og
veruleg iðnvæðing kom í kjölfarið.
Houston varð mikilvæg miðstöð olíu- og gasvinnslu og samtímis
miðstöð rannsókna og þróunar í geimvísindum.
Olían, gasið, brennisteinn, kalksteinn og salt sköpuðu
einhverja fjölbreyttustu iðnaðarborg veraldar þarna við skipaskurðina.
Lyndon B. Johnson geimferðastjórnstöðin (1961) er rúmlega 36
km suðaustan borgarmiðjunnar í grennd við stöðuvatnið Clear Lake.
Umhverfis borgina er mikið ræktað af hrísgrjónum, baðmull
og nautgripum.
Helztu
æðri menntastofnanir Houston og nágrennis eru Rice-háskólinn (1891,
Houstonháskóli (1927), Baptistaháskólinn (1960), Suðurháskóli
(1947) og Háskóli hl. Tómasar (1947).
Heilbrigðismiðstöð Texas (1945) er geysistór kjarni sjúkrahúsa,
læknaskóla og rannsóknarstofnana.
Houston er ein fárra bandarískra borg, sem rekur symfóníuhljómsveit,
listdanshópa, óperu og leikhús með atvinnumönnum.
Félagsmiðstöð Houston hýsir m.a. Jesse H. Jones leiklistarhöllina
(1966), symfóníuhljómsveitina (1913), óperuna og listdanshópana auk
Geimhetjuhallarinnar og Alley-leikhúsið (1968). Astrodomain er glæsileg afþreyingarhöll, sem var byggð á
sjöunda áratugi 20. aldar. Hún
hýsir m.a. stóran íþróttaleikvang (heimavöll Astros hafnarboltaliðsins),
Astrohöllina (stór sýningarhöll; gripasýningar; ótemjureiðar og
fjölleikahús) og Astroheim (skemmtigarður).
Dýragarðurinn, Náttúruvísindasafnið og Burke Baker-stjörnuhvelfingin
eru í Hermanngarðinum og meðal annarra menningarstofnana eru
Listasafnið og Samtímalistasafnið.
Millilandaflugvöllurinn var opnaður árið 1969.
Áætlaður íbúafjöldi á Stór-Houstonsvæðinu árið 1995
var rúmlega 3,7 miljónir. |