Heildarflatarmál fylkisins er 119.291
ferkílómetrar (33. í stærðarröð BNA). Sambandsstjórnin á
2,3% landsins. Fylkið er nokkurn veginn ferhyrnt í laginu,
274 km frá norðri til suðurs og 495 km frá austri til
vesturs. Hæð yfir sjó er frá sjávarmáli upp með Delaware-ánni
í 979 m á toppi Davis-fjalls í suðvesturhlutanum. Meðalhæð
yfir sjó er 335 m.
Landafræði.
Andstæður í landslagi og jarðvegi eru talsverðar milli
landshluta, þannig að fylkinu er skipt í sjö landfræðileg
svæði frá láglendinu austan Vatnanna miklu í
norðvesturhlutanum til strandar við Atlantshafið í
suðausturhlutanum. Þessi svæði eru nánar skilgreind:
Láglendið við Vötnin miklu, Appalachia-hásléttan, Dalasvæðið,
Stóridalur, Blue Ridge-fjöll, Lapland Nýja-Englands og
Strandsléttan.
Láglendið við Erie-vatnið er flat og mjótt. Þar er sendið
árset. Þá taka við hlíðar Appalachia-hásléttan, sem er
stundum kölluð Allegheny-hásléttan. Hún nær yfir norður- og
vesturhluta fylkisins, næstum helming landsins. Þar eru
þröngir dalir milli flatra fjallaröðla úr setlögum (sandsteinn,
flögugrýti og sambræðingur). Norðausturhluti þessa svæðis,
Pocono-fjöll á máli heimamanna, er hrjúfastur og hæstur.
Meðfram austurjaðri hásléttunnar halla bratt niður
(Allegheny-brúnin) úr 610 í 365 m. Þessu svæði hefur verið
lýst sem hinu villtasta í austurhluta BNA.
Dalasvæðið er austan Alleghaeny-brúnarinnar. Þar eru
fjallaröðlarnir skornir breiðum dölum. Fellingahreyfingar
og veðrun berggrunnsins mynduðu þá. Hæsti punktur þessa
svæðis er 760 m og fjöllin rísa víðast 180-210 m yfir
dalbotnana. Austantil er Stóridalur, 24 km breiður og nær
til Cumberland-, Lebanon- og Lehigh-dalanna. Þar eru
fjallaröðlarnir úr harðara bergi og jarðvegur dalanna
frjósamur. Nyrzti hluti Blue Ridge-svæðisins teygist inn í
Suður-Pennsylvaníu. (Cumberland- eða Carlisle Prong). Þar
liggur það hæst í 305 m.
Til austurs er Piedmont-hásléttan, 30-150 m.y.s..
Landslagið er öldótt og hæðótt og jarðvegur fremur frjósamur.
Norðaustast teygist hluti Nýja-Englands upplandsins inn á
það (Reading Prong). Þar rís landið í 180-245 m.y.s. Í
suðausturhlutanum er mjó ræma Strandsléttunnar, aðskilin frá
Piedmont-hásléttunni með greinilegum hlíðarjaðri.
Helztu vatnsföllin eru Delaware, Susquehanna og Ohio ásamt
þveránum Lehigh, Schuylkill, Juniata, Allegheny og
Monongahela. Fjöldi stöðuvatna er rúmlega 300. Þau eru
flest lítil og mörg í jökulsorfnu landslagi
norðvesturhlutans. Conneaut-vatn er stærst frá náttúrunnar
hendi en manngerð lón, s.s. Pymatuning og Wallenpaupack, eru
stærri.
Loftslagið. Rakt meginlandsloftslag ríkir í Pennsylvaníu og
hitamunur sumar- og vetrarmánaða er mikill. Þessu valda
loftmassar innar af meginlandinu, frá Atlantshafinu og
Mexíkóflóa. Meðalárshitinn er á bilinu 8,3°C í
miðnorðurhlutanum til 13,9°C í suðausturhlutanum. Lægsta
skráða hitastig er -41,1°C (1904) og hið hæsta 43,9°C
(1936). Að meðaltali geisa 5-6 hvirfilbyljir árlega en þeir
valda sjaldnast miklum skaða.
Flóra og fána. Skóglendi þekur 56% landsins (hlynur, beyki,
greni, fura, óðjurt, eik, askur, birki, hikkorí og svört
valhneta). Víða prýða falleg villiblóm landslagið (fjallalárviður).
Meðal villtra dýra eru svartbirnir á fáförnum slóðim í
norður- og vesturhlutum landsins, dádýr, refir, bifrar,
þefdýr, þvottabirnir, íkornar og kanínur. Algengir
veiðifuglar eru kalkúnar, orrar, lynghænur og fasanar.
Tegundir söngfugla eru margar (kráka (oriole), engilævirki,
gullfinka, kardínáli o.fl.). Í vötnum og ám eru m.a. urriði,
karfi, bassi og gedda).
Auðlindir, framleiðsla, iðnaður. Námugröftur nemur u.þ.b.
1% af vergri þjóðarframleiðslu, þótt landið sé meðal hinna
fremstu á því sviði í BNA, s.s. í framleiðslu kola. Aðrar
auðlindir í jörðu eru olía, gas, hellusteinn, kalksteinn,
kaólín, leir og margs konar byggingarefni.
Landbúnaðurinn er á sama róli og námugröfturinn. Mest
áherzla er lögð á kvikfjár- og fuglarækt og
mjólkurframleiðslan er mikilvæg. Hvergi annars staðar í BNA
er ræktað meira af sveppum. Talsvert er ræktað af maís,
bókhveiti, höfrum, kartöflum, tóbaki, eplum, ferskjum,
kirsuberjum og vínberjum.
Nýting skóga er takmörkuð og timburiðnaðurinn er ekki stór í
sniðum og byggir aðallega á vinnslu óðjurtar og furu.
Sjávarútvegur er aukabúgrein.
Iðnframleiðslan stendur undir 22% vergrar þjóðarframleiðslu.
Helztu framleiðsluvörurnar eru málmar, einkum járn, stál og
skyldar vörur. Þar að auki má nefna framleiðslu vélbúnaðar
fyrir iðnað, prentaðs efnis, matvæla, rafeindatækja, glers
og glervöru, efnavöru, flutningatækja, fatnaðar og
vefnaðarvöru, pappírs og pappírsvöru. Fylkið er þekkt fyrir
framleiðslu ýmiss konar sérvörutegunda, s.s. Hershey-súkkulaðis
og silkiframleiðslu Wilkes-Barre. |