New Jersey land og náttúta Bandaríkin,


LAND og NÁTTÚRA
NEW JERSEY

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Heildarflatarmál New Jersey er 22.590 ferkílómetrar (47. í stærðarröð fylkja BNA).  Sambandsstjórnin á 3,4% landsins.  Fylkið er nokkurn veginn ferhyrningslagað, 265 km frá nroðri til suðurs og 100 km frá austri til vesturs.  Það nær allt frá sjávarmáli upp í 550 m yfir sjó efst á High Point í norðurhlutanum.  Meðalhæð yfir sjó er 76m.  Strandlengjan er 209 km.

Landfræðileg skipting.  Strandsléttan við Atlantshafið, Piedmont-sléttan, New Jersey-hálendið og Appalachia-dalurinn mikli.

Strandsléttan nær yfir u.þ.b. 60% suðurhlutans.  Hún era ð mestu flöt og nær óvíða meira en 30 m hæð yfir sjó.  Við Delaware-flóa og upp með Delaware-ánni eru víðáttumiklar mýrar og einnig  meðfram Atlantshafsströndinni milli meginlandsins og strandrifja, sem skiptast í margar, lágar eyjar.  Margir firðir, Great Bay, Barnegat Bay og Sandy Hook Bay, eru einnig innan þessara rifgirðinga.  Í suðvesturhlutanum er jarðvegurinn frjósöm blanda af leir og sandi.

Norðvestan strandsléttunnar er hluti Piedmont-sléttunnar ofan hlíða, sem teygjast í norðaustur frá Trenton-svæðinu til Newark-fjarðar.  Mestur hluti hennar er hulinn rauðum sand- og leirsteini en sums staðar tróna blágrýtisklettar upp í 30-150 m hæð.  Watchung-fjöll á norðurhluta sléttunnar eru díabashryggir í 60-90 m hæð yfir umhverfinu.

Norðan Piedmont-sléttunnar er hluti upplands Nýja-Englands, sem íbúarnir kalla Reading Prong eða New Jersey hálendið.  Berggrunnur þess er aðallega forngrýti (gneiss) og flögusteinn (schist).  Það hækkar nokkuð bratt upp Pohatcong-, Scotts- og Spartafjöllin.  Víðir og flatlendir dalir eru milli hryggjanna og mörg stöðuvötn á þessu svæði.

Hluti Appalachia-dalsins og fjallanna teygjast inn in norðvesturhluta New Jersey.  Dalurinn mikli tekur strax við af New Jersey hálendinu (Kittatinny-Valley).  Hann er 24 km breiður og berggrunnur hans er kalk- og sandsteinn og flögugrýti.  Kittatinny-fjöll eru handan has.  Þau eru flöt og rofin setlagasyrpa og eru meðal hæstu staða fylkisins.  Hið fallega Delaware-hlið (Delaware Water Gap) er þar sem áin flæðir í gegnum þetta fjalllendi.

Næstum þriðjungur fylkisins, aðallega í vestri og suðri, er vatnasvið Delaware-árinnar, sem rennur til Delaware-flóa.  Norðurvatnasviðið rennur til Atlantshafs um árnar Passaic, Hackensack og Raritan.  Smáhluti vatnasviðs Hudsonárinnar er einnig í norðurhlutanum um Wallkill-ána.  Flestar ár strandsléttunnar eru stuttar og renna víða um fen og mýrar á lægstu svæðum (Toms, Mullica og Great Egg Harbor).

Meðal stöðuvatna á Nýja-England upplandinu eru Hopatcong, Mohawk og Greenwood.
Loftslagið er temprað.  Meðalhiti í norðurhlutanum er á bilinu -1°C í janúar til 21°C og 24°C í júlí.  Í suðurhlutanum, -1°C – 1,1°C í janúár og 24°C-25°C í júlí.

Loftslag.  Svalast er þar sem hæst ber í norðvesturhlutanum og hlýjast meðfram suðausturströndinni.  Lægsta skráða hitastig er -36,7°C (1904 í Rivar Vale í na-hlutanum) og hið hæsta 43,3°C (1936 í Runyon).  Fárviðri eru fátíð en stundum koma fellibyljir vaðandi inn frá Atlantshafi.

Flóra og fána.  Skóglendi þekur u.þ.b. 40% landsins (eik, birki, beyki, hlynur, óðjurt, hvítur sedrusviður og fura).  Pine Barrens er stórt og einstakt svæði á strandsléttunni.  Þar þrífst aðallega runnagróður og eik í sendnum jarðvegi.  Meðal annarra jurtategunda má finna fjólur, burkna, fjallalárvið og azaleur.
Helztu villtar dýrategundir eru dádýr, nokkrir birnir (norðurhl.), refir, íkornar, kanínur, moldvörpur, pokarottur og þefdýr.  Skröltormar og koparhausar eru einu eitruðu snákategundirnar (aöallega í norðurhl.).
Tegurndir fugal eru margar (bláfugl, bláskjór, kardináli, gullfinkur, spörvi og uglur).  Mávar, hegrar, fiskiernir og ýmsar andategundir halda sig við ströndina og við stöðuvötn.  Fyrir ströndinni er talsvert af ostrum, kræklingi, krabba, lúðu, bláfiski, bassa og síld (menhaden).

Auðlindir, framleiðsla, iðnaður.  Í jörðu er talsvert af graníti, kalksteini, marmara flögusteini, sandi, möl, leir, mó, sirkon, sínki, járngrýti og mergill.
Landbúnaðurinn nær ekki 1% af vergri þjóðarframleiðslu en nokkrar afurðir eru framleiddar í talsverðum mæli.  Tómata- og grænmetisræktun nægir til að fylkið flokkast með 20 aðalframleiðsluríkjum BNA á því sviði.  Helztu uppskerur eru auk þess ylræktuð blóm, sojabaunir, hey, kartöflur, laukur, pipar, baunir, spergill, epli, trönuber, blabber og jarðarber.  Kvikfjárræktin nær til framleiðslu mjólkurvöru, eggja, nautakjöts, svínakjöts og kalkúna.

Fiskveiðar og vinnsla eru ekki mikilvægar atvinnugreinar fyrir þjóðarbúið.  Aflinn byggist aðallega á kræklingi, krabba, ostrum og hörpudiski, síld, flyðra, sverðfiskur, túnfiskur, bláfiskur og makríll.

Framleiðsluiðnaður stendur undir u.þ.b. 18% vergrar þjóðarframleiðslu.  Efnaiðnaður er mikill vexti (olíuvörur, lyf, brennisteinssýra).  Útgáfustarfsemi og prentun er talsverð auk framleiðslu vélbúnaðar til iðnaðar, nákvæmnistækja, rafeindatækja, matvæla, fatnaðar, vefnaðarvöru, leirvöru og postulíns, glers og pappírsvöru.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM