Maryland sagan Bandaríkin,


SAGAN
MARYLAND

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Karl I, Englandskonungur, veitti George Calvert, 1. baróni Baltimore, yfirráðin yfir landsvæði, þar sem nú er Delaware og Maryland.  Hann nefndi svæðið eftir Henriettu Maríu, drottningu Karls en lézt áður en hin konunglega tilskipun var gerð opinber.  Árið 1632 varð sonur Lord Baltimore, Cecilius Calvert, 2. baron Baltimore, aðnjótandi sömu réttinda úr hendi konungs.  Hann var kaþóli og hafði í hyggju að stofna nýlendu fyrir trúarbræður og systur, þar sem þau yrðu ekki ofsótt fyrir trú sína.  Cecilius skipulagði leiðangur, sem sigldi frá Gravesend í nóvember 1633 undir stjórn Leonard Calvert, bróður hans.  Líklega var helmingur hinna 200 landnema um borð mótmælendur.  Þetta fólk steig á land í marz 1634.  Byggðin St Mary’s spratt upp á skaganum síðar sama ár.  Hinn 26. janúar 1635 var fyrsti fundur frjálsra manna í byggðinni.  Fyrstu lög nýlendunnar voru sett 1638.

Fyrstu landnámin.  Samskiptin við indíánana voru vinsamleg en William Claiborne, kaupmaður frá Virginíu, sem stofnaði til verzlunar á Kenteyju á Chesapeake-flóa, komst fljótlega upp á kant við landnemana.  Hann neitaði að viðurkenna yfirráð Barrimore lávarðar og eignir hans voru gerðar upptækar 1638.  Árið 1643 var hópur púrítana rekinn frá Virginíu fyrir að vera utan þjóðkirkjunnar.  Þetta fólk kom sér fyrir þar sem Annapolis er nú og kallaði staðin Providence.  Í kjölfar enska stríðsins, sem hófst 1642, komu æ fleiri púrítanar til nýlendunnar.  Þingið lét hernema St Mary’s 1645 og Claiborne fékk aftur eignir sínar á Kenteyju.  Calvert landstjóra, sem hafði leitað skjóls í Virginíu, tókst ekki að ná völdum á ný fyrr en tveimur árum síðar.  Baltimore lávarður reyndi að ná sáttum við púrítanana með því að stofna sýslu (Anne Arundel County) um byggðir þeirra.  Trúbræður þeirra og systur héldu áfram að nema land og innan skamms tíma höfðu þeir tögl og hagldir í nýlenduþinginu.  Árið 1652 tóku fulltrúar Englands og leiðtogi púrítanasýslunnar valdataumana.  Kenteyju var formlega afhent Claiborne og hegningarlögum var beitt gegn kaþólum.  Borgarastríðið í kjölfarið náði hápunkti með misheppnaðri árás stuðningsmanna Baltimores á Providence í marz 1655.  Oliver Cromwell, verndari Englands, viðurkenndi stöðu Baltimores lávarðar í nýlendunni árið 1657 og næsta ár fékk hann völdin aftur í hendur.

Charles Calvert, 3. baron Baltimore, sonur Cecilius, tók við af föður sínum 1675.  Hann olli talsverðri ólgu í Maryland vegna ólýðræðislegrar stefnu og fyrir að hygla kaþólum.  Lengst af valdatíma hans stóð hann í landamæradeilum við William Penn, stofnanda Pennsylvaníu.  Deilan snérist um landsvæðið, sem er nú Delaware, og niðurstöðurnar urðu Penn í hag árið 1685.  Eftir borgarastríðið 1688 og afsögn James II, konungs, tóku mótmælendur völdin í nafni Vilhjálms III og Maríu II, nýju einvaldanna í Englandi.  Nýlenduþingið sendi lista kvartana gegn stjórn Baltimore lávarði til nýju ríkisstjórnarinnar í London, sem svipti lávarðinn réttindum sínum í ágúst 1691.  Eftir tímabil konungsstjórnar árið 1715 voru völdin í nýlendunni falin Karli Calvert, 5. baróni Baltimore, sem var mótmælandi.  Hin nýja stjórn hans sýndi öllum trúarhópum nema kaþólum umburðarlyndi.  Þeir fengu ekki kosningarétt og var bannað að stunda trú sína opinberlega.  Brezku landmælingamennirnir Charles Mason og Jeremiah Dixon leystu langvarandi deilu við Pennsylvaníu um norðurlandamærin (1763-67), sem voru síðan kölluð Mason-Dixon línan.  Þeir settu mörkin við 39°43’N.

Marylandbúar urðu aðalhvatamenn andstöðu getn stefnu Breta áður en sjálfstæðisstríðið brauzt út í BNA.  Árið 1774, eftir að teskatturinn var lagður á, brenndu þjóðernissinnar í Maryland teskip.  Sama ár var haldin almenn ráðstefna til að leggja byltingarhreyfingunni línurnar.  Í nóvember 1776 samþykkti ráðstefnan stjórnarskrá, sem afnam völd eignarréttarstjórnarinnar.
19. og 20. öldin.  Í stríðinu 1812 brenndu Bretar Havre de Grace, Frenchtown og aðrar byggðir (1813).  Breskur her var hrakinn frá Baltimore og í september 1814 stóðst McHenry-virkið fjölda árása brezka flotans.  Í þessum bardögum samdi Francis Scott Key þjóðsönginn (Star-Spangled Banner).

Maryland var þrælafylki og í átökunum, sem leiddu til borgara/þrælastríðsins, voru margir íbúanna hlynntir aðskilnaði.  Fylkið tók engu að síður stöðu með sameiningarsinnum en margir íbúanna gengu til liðs við Suðurríkjaherinn, sem réðist tvisvar inní Maryland.  Í september 1862 var háð afgerandi orrusta í Maryland, hin eina sinnar tegundar þar, í grennd við Sharpsburg.  Ný stjórnarskrá, sem var lögleidd 1864 kvað á um refsingu einstaklinga, sem höfðu stutt Suðurríkin en almenn andstaða varð til þess, að ný stjórnarskrá var samin og lögleidd 1867.

Hagvöxtur var nokkuð stöðugur til aldamótanna 1900.  Iðnaðurinn tók fjörkippi í og eftir báðar heimsstyrjaldirnar.  Í kjölfar mikillar íbúafjölgunar fylgdu miklar umbætur í samgöngu-, félags- og menntamálum.  Á áttunda áratugnum var fylkið orðið að miðstöð geimrannsókna og þróunar þeirra og opinberum embættismönnum og starfsfólki fjölgaði stöðugt.  Siðustu tvo áratugi 20. aldar teygðust úthverfi Baltimore and Washington nær hverju öðru og borgarstjórn Baltimore lagði á ráðin um að draga úr spennu milli kynþátta og varðveizlu langslagsfegurðar borgarinnar.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM