|
Saga Louisiana hófst árið 1682, þegar Robert Cavelier, sieur
de La Salle og félagar hans sigldu niður Mississippifljótið
og eignuðu sér allan árdalinn, sem þeir nefndu eftir Lúðvík
14., konungi Frakkland. Hann lézt áður en varð af tilraun
hans til að stofna nýlendu í Louisiana árið 1687. Næsta ár
kom leiðangur undir stjórn Pierre Le Moyne, sieur
d’Iberville, sem lét reisa virki í Biloxi og við
Mississippifljótið, 65 km norðan óshólmanna. Vöxtur
nýlendunnar var hægur á dögum d’Iberville vegna hitans,
hitasóttar og skorts á matvælum. Árið 1711 varð Louisiana
frjáls nýlenda og næsta ár veitti Lúðvík 14.
Parísarkaupmanninum Antoine Crozat 15 ára leyfi til
námuvinnslu á svæðinu. Hann eyddi miklum tíma og fé til
þróunar nýlendunnar en gafst upp árið 1717 og hið svokallaða
Vesturfélag tók við undir stjórn fjármálamannsins John Law,
sem hleypti vonslausum Mississippiáætlunum sínum af
stokkunum. Landnámið hélt áfram hægt og bítandi. New
Orleans, sem var stofnuð 1718, varð höfuðborg 1722.
Einokunartilburðir Vesturfélagsins og sífelldar innbyrðis
erjur embættismanna þess voru þrándur í götu viðskipta.
Natchez-indíánar drápu alla frönsku landnemana í Fort
Rosalie 1729 og hernaður hófst gegn þeim, þar til þeir urðu
einskis megnugir. Frökkum tókst ekki eins vel að kveða
chickasaw-indíanana í kútinn.
Brezk yfirráð. Árin 1733-63 var Louisiana undir beinum
yfirráðum frönsku hirðarinnar, Eftir stríð í Evrópu létu
Frakkar Bretum landsvæði Louisiana austan Mississippifljóts
eftir, að undanskilinni Orleanseyju). Skömmu áður höfðu
Frakkar látið Spánverjum landið vestan fljótsins eftir.
Íbúa Kentucky og Tennesse-svæðanna skorti samgönguleiðir til
að koma framleiðslu sinni á framfæri, þannig að frjálsar
siglingar á Mississippifljótinu urðu mikið hagamunamál fyrir
BNA í heild sinni eftir að þau höfðu sigrað í
sjálfstæðisbaráttunni 1783. Þegar Spánverjar neituðu að
leyfa frjálsar siglingar til Mexíkóflóa, kom upp staða, sem
hefði getað leitt til stríðs. Þess í stað keyptu Bandaríkin
af Frökkum árið 1803. Svæðið sunnan 33°N var gert að
Orleanshéraði, norðurhlutinn að Louisianahéraði árið 1805
og Missourihérað var stofnað 1812.
Fylkisréttindi. Louisiana varð að sjálfstæðu fylki í BNA
30. apríl 1812. Hinn 8. janúar 1815 unnu Bandaríkin
afgerandi sigur í orrustunni við New Orleans 1812. Eftir
stríðið jukust flutningar mjög um fljótið vegna tilkomu
gufuskipa og New Orleans þróaðist í mikilvæga hafnarborg.
Þegar árið 1840 var hún orðin næststærsta hafnarborg BNA á
eftir New York. Efnahagsþróun fylkisins var hröð.
Stjórnarskrá þess var breytt í anda sameiginlegrar
stjórnarskrár BNA. Árið 1845 var íbúunum veittur réttur til
að kjósa fylkisstjóra í almennum kosningum og árið 1852 var
víða farið að kjósa dómara. Baton Rouge varð höfuðborg árið
1849.
Borgara/þrælastríðið og enduruppbyggingin. Hinn 26. janúar
1861 ákváðu þátttakendur í sérstakri ráðstefnu aðskilnað frá
BNA án þess að almenningur fengi að ráða nokkru í kosningum.
Í upphafi borgara/þrælastríðsins tók næstum algerlega fyrir
viðskipti í New Orleans. Í maí 1862 tók norðurherinn
borgina á sitt vald, setti henni herstjórn og
endurskipulagði dómskerfið. Tveimur arum síðar efndu
Norðurríkin til ráðstefnu um nýja stjórnarskrá fyrir fylkið,
sem kvað á um tafar- og skilyrðislausa lausn allra þræla.
Árið 1866 afnam fylkisstjórnin þessar breytingar.
Sambandssinnar reyndu að efna til annarrar ráðstefnu til að
breyta kosningalögunum. Þessi tilraun leiddi til mikilla
óeirða í New Orleans, sem ollu dauða næstum 200 negra.
Lýðveldissinnar og þeldökkir íbúar alls fylkisins lifðu við
ógn og skelfingu á þessum tíma.
Eftir stríðið, hinn 2. marz 1867, varð Louisiana stjórnsvæði
fimmta hersins undir stjórn Philip Henry Sheridans
hershöfðingja. Árið 1868 var lögleidd stjórnarskrá, sem
veitti negrum kosningarétt, 14. stjórnarskrárbreyting BNA
var samþykkt og hernámi fylkisins lauk í júli. Meirihluti
hvítra íbúa fylkisins sætti sig illa við hinar nýju aðstæður
og bitur átök urðu á stjórnmálasviðinu.
20. öldin. Árið 1928 var Huey Pierce Long kosinn
fylkisstjóri. Útgjaldaáætlunum hans var svo illa tekið
meðal pólitískra andstæðinga, að þeir hófu málarekstur gegn
honum fyrir landráð 1929. Þessi málarekstur mistókst og
styrkti stöðu fylkisstjórans svo mjög, að hann tók sér
einræðisvald. Árið 1935, þegar Long var orðinn þingmaður í
öldungadeild sambandsþingsins, beitti hann áfram völdum
sínum í fylkinu og var myrtur fyrir vikið. Það dugði ekki
til, því fylgjendur hans héldu áfram á sömu braut.
Aukin skipasmíði og vaxandi olíuiðnaður í síðari
heimsstyrjöldinni gerðu hafnarborgina New Orleans æ
mikilvægari. Flutningar margfölduðust við opnun 122 km
langs skipaskurðar, sem stytti og greiddi leiðina til
Mexíkóflóa árið 1963. Þá voru byggðar verksmiðjur í
borginni til framleiðslu eldflauga.
Árið 1959 var hafizt handa við opnun skóla fyrir alla
kynþætti og þessari þróun var hraðað með áætlun, sem var
gerð 1963. Það tók langan tíma að koma jafnréttismálum á
réttan kjöl í fylkinu en smám saman fjölgaði þeldökkum
kjósendum. Árið 1967 varð Ernest N. Morial fyrsti negrinn
til að hljóta kosningu á þing. Tíu árum síðar sigraði hann
í borgarstjórakosningum í New Orleans.
Landbúnaðurinn skipar veigamikinn sess í efnahagslífi
fylkisins og iðnþróunin, sem hófst í síðari
heimsstyrjöldinni hefur haldið áfram. Allan níunda
áratuginn og fram á hinn tíunda var framleiðsla olíu og
náttúrugass ómissandi þáttur í efnahagslífinu. Vaxandi
ferðaþjónusta kom sér vel fyrir fjárhaginn, þegar verð olíu
og eldsneytis fór lækkandi um tíma. |
