Elztu
jaršlög meginlandsins eru 4,3 milljarša įra. Žetta eru
mešal annars jaršefnarķk setlög og 3,7-3,3 milljarša įra
ZrSiO4 (zircon) setlög. Į žessum grunni hafa
jaršvķsindamenn komizt aš žeirri nišurstöšu, aš
forkambrķskar jaršmyndanir séu milli 3,7 milljarša og 570
milljóna įra. Yngri jaršmyndanir (paleozoic) eru milli
570 og 245 milljóna įra. Nęsta jarštķmabil (mesozoic)
teygist milli 245 og 66,4 milljóna įra og sķšan rķkir
jarštķmabil nśtķmans (cenozoic).
Įstralķa var hluti risameginlandanna Pangea og Gondwana ķ
milljónir įra. Hśn klofnaši ekki frį žeim fyrr en
fyrir 35 milljónum įra og er į leišinni aš verša hluti
Sušaustur-Asķu. Segja mį, aš žetta unga meginland
verši ekki langlķft į jaršsögulegum męlikvarša.
Jaršskorpuhreyfingar (Plate
Tectonics).
Jaršfręšikort af Įstralķu og nęsta umhverfi sżna
flekaskiptingu žessa heimshluta. Greint er į milli
sjįvarbotnsfleka meš hryggjum sķnum (160 milljón įra) og
yfirboršsfleka (allt aš 4 milljarša įra). Stęrsta
svęši elztu jaršmyndananna er į vesturflekanum, žar sem
uppblįsturs og rofs gętir verulega. Yngstu
jaršmyndanirnar eru ķ fellingabeltunum (Banda-boginn og viš
indóįströlsku og evróasķsku flekamótin ķ Nżju-Gķneu.
Tķmor-įllinn og landgrunnin, Tķmorhaf og Arafurahaf, skilja
nżjustu fellingabeltin frį Įstralķu. Noršvesturflekinn
myndar noršurmörk Įstralķu, Exmouth-sléttan vesturmörkin og
Queensland-sléttan austurmörkin.
Forkambrķsk jaršlög er aš finna į žremur flekasvęšum.
Eitt er aš finna į Yilgarn- og Pilbara-svęšum vesturflekans,
umkringt fjallabeltum. Annaš liggur undir yngri
jaršlögum (milli 570 milljón įra til nśtķma), svo sem vestan
Tasmanķnulķnunnar. Hiš žrišja er blandaš yngri
fjallabeltum (orogenic), svo sem į Georgetown-svęši
Queensland og vesturhluta Tasmanķu. Jaršlög (palaeozoic)
frį tķmabilinu fyrir 600-230 milljónum įra finnast einkum ķ
flötum lęgšum (Canning Basin) eša innan belta (austur-vestur
Arnadeus Transverse Zone) og ķ noršurįlum (Tasmanska
fellingabeltiš).
Jaršlög frį 230 til 70 milljónum įra (mesozoic) og frį
krķtartķma er vķša aš finna, žótt žau séu ekki aušséš (Great
Artesian Basin) og śti fyrir ströndum viš vestur-, sušur- og
austurjašrana, ž.m.t. undir botni Bass-sunds og Banda-eyja/Nżja-Sjįlands
og meginlandsins. |