Perth Ástralía,
Flag of Australia


PERTH
ÁSTRALÍA
.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Perth er höfuðborg Vestur-Ástralíu við rætur Elizafjalls í suðvesturhluta landsins.  Borgin er á bökkum Swan-árinnar, 16 km frá ósunum.  Perth er afskekktasta höfuðborg Ástralíu og hin fjórða stærsta.  Hún fékk nafn sitt til heiðurs Sir George Murray, nýlenduráðherra og þingmanns Perth í Skotlandi, þegar hún var stofnuð 1829.  Áætlaður íbúafjöldi árið 1993 var rúmlega 1,2 miljónir.

Loftslag og lega.  Loftslagið er þægilegt, svalir vetur og hlý, stundum heit, sumur.  Meðalhitinn í janúar og febrúar er 31°C og í júní og júlí 9°C.  Vöxtur borgarinnar hefur verið stöðugur frá aldamótunum 1900, einkum eftir síðari heimsstyrjöldina.  Hún hefur vaxið í allar áttir, einkum til norðurs.  Suðaustan miðborgarinnar hefur talsvert verið byggt af ódýru húsnæði í grennd við stór iðnfyrirtæki og verksmiðjur.

Fyrrum var litið á Perth sem deyfðarlega borg vegna þess, hve afskekkt hún er.  Eftir að sambandsstjórnin aflétti takmörkun járngrýtisútflutnings á sjöunda áratugnum varpaði borgin deyfðinni af sér og jók útflutninginn fram á tíunda áratuginn.  Samband borgarinnar við járnbrautina milli Indlands- og Kyrrahafs og bættar flugsamgöngur auk járngrýtisins gerðu borgina að vænlegri kosti fyrir fjárfesta annars staðar í álfunni.  Þessi aukni straumur fjármagns breytti yfirbragði Perth á öllum sviðum og hún komst í tölu athafnasömustu og líflegustu borga landsins.

Fremantle við ósa Swan-árinnar í 16 km fjarlægð frá Perth er hafnarborg hennar og reyndar alls fylkisins.  Vegna afskekktrar legu sinnar var nauðsynlegt fyrir íbúa Perth að sem flestar nauðsynjar væru framleiddar á nærliggjandi svæðum með borgina sem stjórnsýslu- og þjónustumiðstöð fremur en iðnaðarborg.  Iðnaður hefur þróazt í Kwinana við Cockburn-sund 19 km sunnan Perth.  Kwinana var sumarleyfisbær fram á sjötta áratuginn en nú er þar m.a. olíuhreinsunarstöð, ál- og nikkelver, efnaframleiðsla, raforkuver og járn-báxít- og olíuvinnsla og góð nútímahöfn.  Aðrar framleiðsluvörur á Perth-svæðinu eru málmvörur, matvæli, gúmmívörur, byggingarvörur og áprentuð vefnaðarvara.

Menntun og menning.  Leikhús hans hátingnar er miðstöð leiklistar, óperu og danssýninga.  Þetta er söguleg bygging, sem var gerð upp af mikilli alúð.  Listasafn Vestur-Ástralíu í Menningarhúsinu sérhæfir sig í ástralskri list, frumbyggjalist og minjum.  Listasafnið hefur staðið fyrir verkefninu „List á opinberum stöðum” og mörgum listaverkum hefur verið komið fyrir við aðkeyrsluleiðir að Northbridge-torgi.  Menningarhúsið hýsir einnig Vestur-ástralska safnið, sem er í mörgum byggingum og sýnir á lifandi hátt náttúru fylkisins og sögu íbúanna.  Frumbyggjadeildin fjallar um sögu og menningu og sædýradeildin státar af 24 m langri beinagrind steypireyðar.  Á tíunda áratugnum var tónlistarhöll og skemmtanamiðstöð bætt við menningarflóruna.  Stærsta flugvéla- og flugsögusafn landsins er í Bull Creek-hverfinu.  Perthhátíðin er árlegur viðburður og byggist á leiklist, bókmenntum, tónlist og öðrum listgreinum.

Meðal annarra mennta og menningarstofnana eru Gamli drengjaskólinn (nú fjármálastofnun), kirkja hl. Georgs og prestbústaður frá 1859, Ríkisstjórnarhúsið (byggt eftir 1850), Cloisters (1858; fyrsti framhaldsskólinn), Gamla dómshúsið (1837; elzta bygging Perth), Háskóli V.-Ástralíu (1911), Murdoch-háskólinn (1973), Curtin-tækniháskólinn (1987) og Edith Cowan-háskólinn (1991; með leiklistardeild).  Í borginni er grasagarður og dýragarður.  Kóngsgarðurinn er stórt og mjög athyglisvert útivistarsvæði.  Hann er í grennd á Mt. Eliza nærri miðborginni og þar blómstra þúsundir tegunda blómstra í september til nóvember ár hvert á svæði, sem er eins og áströlsku óbyggðirnar.

Margir rithöfundar borgarinnar eru velþekktir heimafyrir og erlendis:  Elízabeth Jolley, Mudrooroo, Nicholas Hasluck, Philip Salom, Dorothy Hewett og Tim Winton.  Fáar borgir heims eiga slíkar náttúrugersemar innan sinna marka.  Þetta svæði hefur verið látið óhreyft frá 1829 og helgað nátttúruskoðun og útiveru.  Víða um garðinn eru minnismerki utan náttúrusvæðisins.

Sagan.  Hollenzkir og franskir landkönnuðir voru fyrstu Evrópumennirnir til að heimsækja Perth-svæðið eftir að Dirk Hartog’s kom auga á vesturströnd Ástralíu 1616.  Árið 1696 fann willem de Vlarning og nefndi Swan-ána, vegna hins mikla fjölda svartra svana, sem hann sá.  Hann var lítt hrifinn af landinu, sem hann sá, og lýsti því sem þurrlendu, gróðurlausu og villtu.  Frakkar sendu Francois Heirisson til að kanna og kortleggja Swan-ána og umhverfi hennar 1801 en síðar (1807) lýsti leiðangursstjóri því yfir, að þetta svæði væri óbyggilegt.  Brezkir leiðangursmenn undir stjórn sir James Stirling, skipstjóra, og Charles Frazer, grasafræðings, hrifust svo af þessu svæði, að þeir komu af stað hálfgerðu landnámsæði við Swan-ána.

Landnemar fóru að streyma að árið 1829 og John Septimus Roe mældi fyrir borgarstæði. Strax kom til hroðalegra átaka milli frumbyggjanna og hvítu landnemanna, þótt sumir þeirra nytu hjálpar og stuðnings innfæddra.  Þróun landbúnaðar var mun hægari en búizt var við vegna þess, að Stirling tók mið af óvenjulega svölu og úrkomusömu sumri og hélt að slétturnar væru frjósamar og velfallnar til ræktunar.  Landið gekk hratt út og byggðist, þannig að leiðangrar voru sendir út af örkinni til að leita að stærri svæðum til landnáms.  Vinnuaflsskortur varð alvarlegur, þannig að fangar voru fluttir til svæðisins (1850).  Þegar straumur landnema til svæðisins minnkaði 1868, var Perth orðin allstór borg.  Á tíunda áratugi 19. aldar ollu gullfundir í héruðunum Kimberley og Pilbara og Kalgoorlie auknu aðstreymi innflytjenda.  Eftir síðari heimsstyrjöldina ollu fundir járns og annarra málma í jörðu í fylkinu enn auknu aðstreymi og Perth breyttist ört í útliti, efnahagslega og félagslega.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM