Nýja-Suður-Wales er fylki í Suðaustur-Ástralíu.  Norðan þess er Queensland, Tasmanhaf í austri, Viktoría í suðri og Suður-Ástralía í vestri.  Heildarflatarmál fylkisins ásamt Lord Howe-eyju er 801.600 km², sem er rúmlega 10% af heildarflatarmáli álfunnar.  Strandlengja fylkisins er 1900 km löng.  Lord Howe-eyja er í Tasmanhafi, u.þ.b. 702 km norðaustan Sydney, höfuðborg Nýja-Suður-Wales.

Strandláglendið er misbreitt og frjósamt á milli landamæra Viktoríu og Queensland (1500 km).  Upp frá þessu belti er Stóri-Deildarfjallgarðurinn (Great Dividing Range) með snævi hulin Snjófjöllin í suðri, fögur Bláfjöllin og hásléttu Nýja-Englands í norðri. 

Fyrsti leiðangurinn yfir Bláfjöll árið 1813 opnaði aðra hluta álfunnar fyrir nýlendubúunum við Sidneyvíkina.  Tindar Nýja-Englands ná 1200 m hæð.  Kosciusko-fjall (2228m) við landæmæri Viktoríu í Snjófjöllum er hæsti tindur álfunnar.  Helztu árnar í þessum fjöllum eru Murray, Darling og Murrumbidgee renna til vesturs, sem olli því, að landkönnuðir voru sannfærðir um, að þær ættu upptök sín í stóru stöðuvatni á hálendinu.  Þessar ár nýtast til áveitna á frjósömustu landbúnaðarsvæðum Ástralíu.  Helztu árnar, sem renna til Tasmanhafs eru Hawkesbury og Hunter.  Vesturhlíðar Stóra-Deildarfjallgarðsins, sem hallar niður að innsléttunum, eru mikil framleiðslusvæði ullar og hveitis.  Áveitur Murray- og Murrumbidgee-ánna hafa breytt auðn í akurlendi (Riverina).

Vestasti hluti fylkisins, Vesturslétturnar, eru afskekkt þurrkasvæði.  Nafn borgarinnar Bourke, sem smásagnahöfuncurinn Henry Lawson gerði ódauðlega, er orðið samnefnari fyrir vegalengdir og auðnir.  Í munni Ástrala er ekkert fjarlægara og eyðilegra en Bourke.  Loftslagið í fylkinu er jafnfljölbreytt og landslagið.  Tiltölulega temprað loftslagið meðfram ströndinni verður heitt og jaðartrópískt og mjög heitt og þurrt allra vestast.  Meðalársúrkoman á Vestursléttunum er 200 mm og þurrkatímabil eru algeng.  Í vesturhlíðunum er nægileg úrkoma og u.þ.b. 2000 mm á ári

Íbúarnir.  Fylkið er hið þéttbýlasta í álfunni. Árið 1992 bjuggu þar tæplega 6 miljónir manna (7½ íbúi á hvern km²).  Flestir búa á láglendinu við ströndina og 75% á Sydney-, Newcastle- og Wollongong-svæðinu.  Rúmlega 27% allra frumbyggja landsins búa í fylkinu en þeir eru aðeins 1% af heildaríbúafjölda fylkisins. 

Helztu borgir.  Sydney er stærsta borg Ástralíu (tæpl. 3,8 miljónir 1993), mesta samgöngumiðstöðin og aðalmenningarmiðstöð landsins.  Í samkeppninni við Melbourne í Viktoríu hefur Sydney forskot á sviðum viðskipta, iðnaðar og ferðaþjónustu.  Sydney er einnig meðal fegurstu og áhugaverðustu borga heims.  Höfnin þar er einstæð og baðstrendurnar frábærar.  Helztu kennimerki borgarinnar eru Óperuhúsið og hafnarbrúin.  Síðla á níunda áratugi 20. aldar bjuggu tæplega 23% fólks af ítölskum uppruna og tæplega 73% fólks af líbönskum uppruna í borginni.  Samtímis bjuggu 18.600 frumbyggjar þar (0,6% af borgarbúum).

Aðrar helztu borgum fylkisins eru Newcastle (428 þúsund 1991) og Wollongong (211 þ. 1991).  Þær eru báðar í suðurhluta strandlengjunnar eins og Sydney.  Newcastle var upphaflega fanganýlenda, sem dafnaði vegna kolavinnslu í Hunter-dalnum.  Síðar bættust stálver, verzlun og viðskipti og vínræktin í Hunter-dalnum við atvinnuvegi borgarinnar.  Wollongong er einnig stálvinnsluborg með mikilvægri höfn og kolaframleiðslu.  Þessar tvær iðnaðarborgir eru mjög frábrugðnar öðrum þéttbýlisstöðum á austurströnd fylkisins, sem byggjast á ferðaþjónustu, fiskveiðum, ostruræktun og byggðum ellilífeyrisþega.

Námubærinn Broken Hill, sem byggist á auðugustu silfur-, sínk- og blýnámum heims, er á margan hátt afskekktur eins og Bourke, þótt hann sé sunnar og vestar með tengsl við Suður-Ástralíu, Adelaide og Sydney.  Aðrar mikilvægar héraðsborgir eru kolaborgirnar Maitland og Lismore auk bæjanna Tamworth og Goulburn uppi á hásléttunni.  Allra vestast eru Broken Hill og Albury og í miðvesturhlutanum eru Wagga Wagga, Orange og Dubbo.

Efnahagslíf fylkisins, sem byggist að mikið á iðnaði, er hið umsvifamesta í Ástralíu (34% af vergri þjóðarframleiðslu landsins) og næst í röðinni er Viktoríufylki.  Landbúnaðurinn, sem byggist á mjólkurframleiðslu með ströndum fram og ræktun hveitis og nautakjötsframleiðslu inni í landi, er einnig mikilvægur.  Einnig er mikið ræktað af banönum og baðmull.  Viðskipti (heild- og smásala) vega u.þ.b. 14,5% í fylkisframleiðslunni, fjármálastarfsemi, fasteignasala og önnur viðskipti vega 12,5% og samgöngur og fjarskipti 8,9%.  Höfuðstöðvar 60 stærstu fyrirtækja landsins eru í Sydney, sem er aðalfjármálamarkaður asíska Kyrrahafssvæðisins.  Sydney er líka miðstöð upplýsinga- og fjarskiptatækni.  Efnahagur fylkisins tók frekari fjörkipp vegna ólympíuleikanna, sem voru haldnir þar árið 2000.

Stjórnsýsla.  Þing fylkisins starfar í tveimur deildum (99 + 42).  Kosningaréttur miðast við 18 ára aldur.

Sagan.  Þegar Evrópumann fóru að koma sér fyrir á svæði núverandi fylkis, var þar talsverður fjöldi innfæddra búsettur á veiðilöndum sínum.  Landnámið olli nokkrum árekstrum á fyrstu árunum.  Arthur Phillip, skipstjóri, dró brezka fánann að húni við Sydney-víkina 26. janúar 1788 eftir að hafa hafnað fyrirhuguðu landnámi á svæði við Botany Bay, sem hann taldi óhæft til búsetu, og rambaði á núverandi Jackson-hafnarsvæðið með fjölda víkna og góðra hafnarskilyrða.  Þarna var stofnuð lítil fanganýlenda.  Hún átti erfitt uppdráttar í upphafi vegna hirðuleysis og leti fanganna, sem kunnu lítið eða ekkert fyrir sér.  Hermennirnir, sem áttu að gæta þeirra, þjáðust af heimþrá og létu illa að stjórn.  Það var erfitt að rækta þetta fagra land og við lá, að íbúar nýlendunnar dæju úr hungri.  Talsverður fjöldi innfæddra bjó samtímis á Nýja Suður-Wales- svæðinu, einkum við Sydney-víkina.  Arthur Phillip reyndi að rækta sambandið við þá en þeir féllu eins og flugur fyrir evrópskum sjúkdómum, s.s. bólusótt, sem breiddist út eins og logi um akur.

Eftirmönnum Phillips tókst ekki miklu betur upp en honum þar til Lachlan Macquarie tók við 1810.  Hann afnam romm sem gjaldmiðil og reyndi að bæta siðferðið í nýlendunni.  Hann hvatti til landkönnunar á Bláfjallasvæðinu, lagðist gegn stórum landnámum, tók upp mannúðlegri meðferð á föngunum og studdi kröfur fanga, sem höfðu afplánað refsingu sína, um aukið lýðræði í nýlendunni.  Hann á líka heiðurinn af mörgum fegurstu nýlendubyggingum Sydney, sem fanginn og arkitektinn Francis Greenway tekinaði eftir að Macquarie hafði náðað hann.

Árið 1813 fundu Gregory Blaxland, William Lawson og William Charles Wentworth leið yfir Bláfjöll í leit sinni að beitilandi fyrir vaxandi fjölda sauðfjár, sem þeir fundu á frjósömum sléttunum handan þeirra.  Í kjölfarið settist þar að fjöldi landnema án leyfis og þeir náðu talsverðum pólitískum áhrifum, Port Phillip byggðist og grundvöllur Viktoríufylkis var lagður.  Lög voru sett til að berja niður völd landtökumannanna.  Frjáls verzlun og sambandshreyfingar voru aðaláherzlumálin alla 19. öldina.  Síðla á níunda áratugi aldarinnar og fram að aldamótum var Sydney miðpunktur borgaralegra bókmenntahreyfinga.  Þá komu fram á sjónarsviðið margir rithöfundar, sem fengu ekki jafngóða dóma og síðari tíma lesendur gáfu þeim.  Meðal þeirra voru Henry Lawson, Joseph Furphy, Christopher Brennan og Andrew („Banjo”) Paterson.  Nokkrir kvenrithöfundar og skáld öðluðust frægð (Barbara Baynton, Miles Franklin, Dame Mary Gilmore og Louise Lawson).  Flestar þeirra fengu umfjöllun í bókmenntatímariti, Sydney Bulletin, sem er enn þá gefið út undir öðrum formerkjum.

Heimskreppan á fjórða áratugi 20. aldar hafði mikil áhrif á efnahagslífið í Nýja Suður-Wales.  Síðari heimsstyrjöldin olli uppsveiflu og mikilli fjölgun íbúa á svæðinu, sem er kallað Sydney/Newcastle/Wollongong.  Aukið sjálfstæði þessa svæðis olli efnahagsörðugleikum vegna mikillar samkeppni í iðnaði.  Kreppan á árunum 1970-90 var erfið og mikið dró úr framleiðslu.  Íbúar fylkisins telja það forystufylki landsins en fólkið í öðrum fylkjum fellst ekki á það umræðulaust og telur að eini grundvöllur slíkra fullyrðinga sé sögulegur.  Undirbúningur Ólympíuleikanna í Sydney árið 2000 var spennandi uppgangstími í fylkinu.