Ástralía er þurrt meginland. Meðalársúrkoma tveggja
þriðjunga landsins eru minni en 500 mm og rúmlega þriðjungur tæplega
100 mm. Meðalúrársúrkoma 10% landsins er rúmlega 400 mm. Snjósvæði
Tasmaníu og á Kosciusko-fjallssvæðinu eru stundum mun stærri en í
Sviss en í heildina tekið er Ástralía mjög heitt land, þannig að
uppgufun er mikil og úrkoman nýtist illa. Ástralar eru e.t.v.
meðvitaðri um náttúruna loftslagið en flestar aðrar þjóðir vegna þess,
hve þeir meta útiveru mikils og mikilvægis nýtingar lands til ræktunar
og beitar. Íslendingum finnst þeir vera á heimaslóðum, þegar þeir
heyra, hve mikið Ástralar tala um veðrið.
Aðaláhrifavaldar loftslagsins eru lega landsins, lögun þess og stærð.
Þar ríkir hitabeltisloftslag og jaðartrópískt á milli breiddargráðanna
10°41’S og 43°39’S. Engir flóar eða firðir skerast nógu djúpt inn í
landið og einu stóru háslétturnar eru nærri austurströndinni og þær
eru ekki háar miðað við önnur hásléttusvæði jarðar.
Á sumrin, þegar sólin er í hvirfilpunkti í Norður-Ástralíu, er
gífurlega heitt. Hafið dregur ekki mikið úr hitanum og háslétturnar
eru ekki nógu háar til að draga úr honum nema á einstaka stað. Mestur
hluti innlandsins nýtur engrar skýjahulu til að draga úr hitanum, sem
fer oft yfir 38°C á daginn og vegna þess, hve mjög hitinn fellur,
þegar sólin sezt, verður útgeislun mjög mikil á nóttunni. Í heildina
tekið er hitastig hátt á sumrin nema á Tasmaníu. Hitabylgjur eru
algengar, einkum í norðvesturhluta Vestur-Ástralíu, þótt mesta
útgeislun sólar sé í norðurhluta Suður-Ástralíu. Hámarkshiti í Marble
Bar er 38°C í 162 daga á ári. Vetrarhitafar í Tasmaníu er milt nema á
hálendinu, og oft snjóar á veturna í Suðaustur-Ástralíu. Næturfrost
er algengt í Suður-Ástralíu og inni í landi.
Vegna legu sinnar á hnettinum er norðurhlutinn í
suðaustur-staðvindabeltinu og suðurhlutinn í vestur-staðvindabeltinu.
Norðurhlutinn fær sinn skammt af norðurmonsúnvindunum, aðallega vegna
legunnar en einnig vegna hreyfingar vindbeltanna og yfirborðshitunar
meginlandsins, sem dregur til sín kaldara loft. Monsúnvindarnar valda
úrkomu meðfram norðurströndinni og mislangt inn í landið eftir
staðháttum. Þessi úrkoma er mikilvæg vegna þess, að norðurhlutinn er
að mestu í regnskugga austurhásléttnanna, þegar
suðaustur-staðvindarnir ríkja á sumrin. Austurháslétturnar beina
staðvindunum upp á við og þá losnar um mikla úrkomu með ströndum
Queensland og norðurhluta Suður-Wales. Þarna geisa einnig fellibyljir
hitabeltisins og þetta er úrkomusamasti hluti meginlandsins. Mest
rignir á Cairns-svæðinu.
Suður-Ástralía fær sína úrkomu úr lægðasvæðum, sem eru tengd
vestanvindabeltinu. Þar er úrkoman meiri á hálendi en láglendi.
Meðalársúrkoman í hlutum Lofty-fjallgarðsins í Suður-Ástralíu fer yfir
1000 mm á ári en í Adelaide í vestri er hún u.þ.b. helmingi minni og á
Murray-sléttunum tæplega 400 mm.
Meðalársúrkoman á hinu gríðarstóra innlandssvæði er tæplega 500 mm og
á stórum svæðum helmingi minni. Við Eyre-vatn er hún tæplega 75 mm.
Úrkoman á þessum slóðum er óstöðug, þannig að skyndileg úrfelli eftir
langvarandi þurratímabil geta valdið háskalegum flóðum. Óhætt er að
fullyrða, að úrkoman sé ákaflega mismunandi milli landshluta og einnig
innan þeirra. Ekki er hægt að reiða sig á langtímameðaltöl milli ára. |