Lusaka, höfušstašur Zambķu, er ķ mišsušurhluta landsins į kalkhįsléttu ķ 1280 m hęš yfir sjó.  Į sķšasta įratugi 19. aldar lagši Brezka Sušur-Afrķkufélagiš landsvęši borgarinnar undir sig, žegar Noršur-Ródesķa varš til.  Brezka nżlenduskrifstofan fékk yfirrįšin į žessu landi įriš 1924.  Lusaka varš höfušborg Noršur-Ródesķu įriš 1935.  Borgarbśar tóku afgerandi žįtt ķ barįttunni fyrir sjįlfstęši landsins og Afrķska žjóšabandalagiš stofnaši žing Noršur-Ródesķu žar įriš 1948.  Eftir aš Noršur- og Sušur-Ródesķa sameinušust įriš 1953 varš Lusaka ašalmišstöš andófsmanna (1960), sem hįšu barįttu fyrir sjįlfstęši Zambķu meš góšum įrangri.  Aš sjįlfstęši fengnu varš Lusaka höfušborg Zambķu.

Nżja žinghśsahverfiš ķ borginni er alger andstaša gamla borgarhlutans mešfram jįrnbrautinni.  Borgarbśar byggja meginhluta afkomu sinnar į landbśnašnum umhverfis borgina (maķs og tóbaki) en išnašur hefur smįm saman skotiš stošum undir stöšugri efnahag en įšur (sement, vefnašur, skógerš og matvęli).  Bęši millilandaflugvöllurinn og hįskóli borgarinnar (1965) eru skammt utan hennar.  Munda Wanga-grasagaršurinn er ķ nęsta nįgrenni.  Borgin er viš krossgötur vegakerfisins til Tanzanķu og Malawi og er ķ jįrnbrautasambandi viš Livingstone, Ndola og Tanzanķu.

Umhverfis borgina er ašallega slétt graslendi, sem meš fjölda bśgarša og smęrri bżla.  Termķtahaugar, 3-6 m hįir, eru algengir ķ žessu landslagi.  Ręktun og kvikfjįrrękt eru undirstaša landbśnašarins og efnahagslķfsins ķ žessu héraši og mikiš er framleitt af maķs, nautakjöti, hśšum, mjólkurafuršum og tóbaki.  Nyania og Soli eru ašalkynžęttirnir, sem byggja svęšiš og žarna eru einnig minnihlutahópar Evrópu- og Asķumanna.  Įętlašur ķbśafjöldi 1990 var tęplega 1 miljón.