Marokkó sagan IV,


MAROKKÓ
SAGAN IV

.

.

Utanríkisrnt.

 

Utanríkisstefna landsins eftir ađ ţađ fékk sjálfstćđi hefur oft veriđ öđruvísi en í öđrum löndum araba.  Í kalda stríđinu stóđ landiđ međ vesturveldunum en önnur arabaríki voru annađhvort hlutlaus eđa hliđhöll Sovétríkjunum.   Hassan konungur ađstođađi viđ undirbúning viđrćđna Egypta og Ísraela í Camp David 1978.  Stjórn hans hefur stöđugt lagt áherzlu á málamiđlun í löndunum viđ botn Miđjarđarhafs.  Marokkó studdi BNA í Flóabardaga 1991.  Landiđ hefur haldiđ tengslum viđ brottflutta gyđinga í Ísrael, Evrópu og Norđur- og Suđur-Ameríku.

Samband Marokkós viđ nágrannalöndin í Nođur-Afríku hefur ekki ćtíđ veriđ hnökralaust.  Oft hefur skorizt í odda viđ leiđtoga Lýbíu, Muammar al-Qaddafi.  Hassan konungur hefur oft fordćmt verk hans en samt reynt ađ fá landiđ aftur inn í Maghrebi-sambandiđ.  Átökin í Vestur-Sahara ollu sambandsslitum viđ Alsír síđla á áttunda áratugnum vegna andstöđu Alsíringa.

Vestur-Sahara
.  Allt frá miđjum áttunda áratugnum barđist Hassan konungur fyrir viđurkenningu réttar Marokkós til Spćnsku-Sahara og ýtti undir ţjóđerniskennd ţjóđarinnar til ađ afla sér stuđnings innanlands.  Í nóvember 1975 skilađi nefnd Sameinuđu ţjóđanna skýrslu um Sahara, ţar sem kom fram vilji íbúanna til sjálfrćđis, og mćlti međ ţví.  Ţá kvaddi Hassan saman 200.000 manna hóp óvopnađs fólks, sem tók ţátt í „grćnu göngunni” yfir landamćrin til ađ krefjast ţessa landsvćđis.  Spánverjar vildu komast hjá átökum og samţykktu ađ afsala sér yfirráđum.  Landiđ var nefnt Vestur-Sahara í kjölfariđ og var sett undir stjórn Máritaníu og Marokkós.  Snemma ár s 1976 hurfu síđustu hersveitir Spánverja frá landinu og Marokkó fékk ţađ verkefni ađ stemma stigu viđ síaukinni starfsemi skćruliđahópanna Saguia el Hamra og og Río de Oro (Polisario), sem nutu stuđnings Alsír og síđar Lýbíu.

Hassan bauđst til ađ efna til kosninga á svćđinu 1981 en Polisario hafnađi bođinu og taldiđ ţađ byggjast um of á marokkóskum forsendum.  Bardagar héldu áfram og Marokkó náđi undir sig meirihluta landsins fram ađ árinu 1986.  Samtímis ţessu ávann útlagastjórn Saharalýđveldisins sér viđurkenningu margra erlendra ríkja.  Batnandi samband Marokkós og Alsír á árunum 1987-88 og friđartillögur Sameinuđu ţjóđanna, sem Marokkó samţykkti áriđ 1988, fćrđu lausn deilunnar í sjónmál en ađgerđir Polisario nćsta ár urđu til viđrćđuslita.

Áriđ 1991 ályktađi öryggisráđ Sameinuđu ţjóđanna á ţann veg, ađ heildarlausn vegna Vestur-Sahara lćgi fyrir innan 15 ára.  Ályktunin kvađ á um almennar kosningar til ađ kanna vilja íbúanna um framtíđ landsins.  Bćđi Marokkó og Polisario gátu ekki komiđ sér saman um, hverjir fengju atkvćđisrétt, ţví báđir ađilar óttuđust ađ lúta í lćgra haldi.  Samkomulag náđist um lausn stríđsfanga fyrir tilstuđlan Sţ.

Síđustu valdaár Hassans.  Í lok tíunda áratugarins var Hassan II orđin lífseigasti einvaldur í arabaríkjunum.  Hann lagđi fram áćtlanir um lýđrćđi í landinu og tókst ađ varpa af sér ímynd gamaldags einvaldsherra og endurskapa hana ţannig ađ hann vćri álitinn framfarasinnađur.  Pólitískar umbćtur leiddu til fyrstu lýđrćđislegur kosninganna í landinu í ţrjátíu ár 1997.  Ţá fengu flokkar stjórnarandstöđunnar meirihluta í neđri deild og í marz 1998 var sósíalistinn Abd ar-Rahman Youssoufi skipađur forsćtisráđherra.  Vegna ţrýstings frá mannréttindasamtökum rak Hassan fjölda spilltra embćttismanna og lét lífláta suma og leysti úr haldi rúmlega 1000 pólitíska fanga, sem voru sumir búnir ađ dúsa nćstum 25 ár í fangelsi..  Konungurinn hélt engu ađ síđur völdum sínum og gat rekiđ ríkisstjórnir frá völdum, neitađ ađ samţykkja lög og stjórnađ međ tilskipunum.

Hassan hélt fast í trúarlega leiđtogastöđu sína og gćtti vel ímyndar sinnar gagnvart fólkinu í dreifbýlinu og fátćklinga í borgunum til ađ halda stuđnigi ţeirra.  Hann annađist yfirumsjón međ byggingu mosku á ströndinni viđ Casablanca, sem kostađi 500 milljónir Bandaríkjadala og var fjármögnuđ međ frjálsum framlögum.  Ţak hennar er opnanlegt og öflugur leysigeisli beinist í átt til Mekka frá hárri mínarettu hennar.  Byggingunni lauk áriđ 1993.  Ţrátt fyrir trúarlegt leiđtogahlutverk, átti Hassan flesta óvini í hópum trúađra múslima og öfgamanna, sem hann lét fylgjast mjög vel međ.  Jafnvel á ţessu sviđi sýndi hann sveigjanleika.  Í desember 1995 lét hann Abdesalam Yassine, leiđtoga útlagatrúarhóps múslima lausan úr sex ára stofufangelsi.

Meginmarkmiđ Hassans II á valdastóli byggđust á ţví ađ leiđa ţjóđ sína til sjálfstćđis án ţess ađ raska sögulegri fortíđ, menningu og sambandinu viđ umheiminn og nú reynir á son hans, Muhammad VI, sem tók viđ völdum, ţegar Hassan lézt í júlí áriđ 1999.

 TIL BAKA     Ferđaheimur - Garđastrćti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM