Forsagan.  Fornleifafundir á 20. öld gefa til kynna, að menn hafi setzt að á Madagaskar í kringum árið 700.  Tunga fólksins í landinu, malagasí,  er skyld malæ-pólínesísku, þótt eyjan sé mun nær Afríku, þar sem bantu-mælandi fólk bjó og býr enn.  Tungumálið er bantu-skotið og í öllum mállýzkum eru áhrif bantu-málsins áberandi.

Malagasísamfélagið er einstæð blanda asískra og afrískra áhrifa í útliti og menningu íbúanna.  Afrísk áhrif eru víðtæk, þótt asískra áhrifa gæti meira.  Sumir mannfræðingar telja, að malæ-pólínesískir sæfarar hafi fyrst setzt að í Austur-Afríku og á Kómóroseyjum, þar sem bantu-menn bjuggu þegar, áður en þeir eða afkomendur þeirra komu sér fyrir á Madagaskar.  Einnig hafa fundizt merki um búsetu bantu-manna á nokkrum svæðum á eyjunni vestanverðri fyrir 17. öld.  Eftir 14. öld fór aukinna afró-arabískra áhrifa að gæta á Madagaskar.  Aðflutningur annnarra en Frakka virðist hafa stoppað eftir aldamótin 1600.

Madagaskar fyrir 1650.  Mestur hluti eyjarinnar var þegar byggður fyrir aldamótin 1500 vegna dreifingar þáverandi íbúa (tompontany = upprunalegir íbúar eða þeir, sem réðu yfir jarðveginum) en pólitísk eining var ekki til.  Flestir hinna 20 malagasíættbálka, sem búa nú á eyjunni fengu enga þjóðernisvitund fyrr en stjórnmálahugmyndir flutu á land á 16. öld og dreifðust meðal íbúanna.  Mikið er til af rituðum heimildum í Evrópu frá 16. og 17. öld um Madagaskar.  Þær geta ekki um stórt ríki, konungs- eða keisaraveldi á eyjunni og margar málvenjur malagasímanna má rekja til þessara tíma.

Skipverjar Evrópsku skipanna, sem komu fyrst til landsins, fundu fjölda smáríkja meðfram ströndinni.  Aðalbæir þeirra voru yfirleitt í grennd við árósa, yfirráðasvæðin voru oftast lítil og höfðingjarnir voru sjálfstæðir innbyrðis.  Bandalög þeirra og stríðsrekstur voru oftast skammlíf og beindust aðallega að efnahagslegum ávinningi án mikilla mannfórna.  Ófriður milli ríkjanna olli sjaldnast breytingum á landamærunum milli þeirra.  Fólkið byggði afkomu sína á hirðingjalífi og landbúnaði og flestir bjuggu við sömu kjör.  Í sumum ríkjanna voru völd höfðingjanna alger en annars staðar öldungar og prestar úrslitavöld.  Í suðausturhlutanum, þar sem varð síðar Fort-Dauphin, aðsetur Franska Austurindíafélagsins, álitu fyrstu Evrópumennirnir sig hafa fundið ríki múslima meðal antanosy-fólksins í landshlutanum.  Þar réði ríkjum márískur konungur og aðalsmenn hans líkt og í islömskum ríkjum.  Konungarnir þar báru nafnið Zafindraminia, sem þýðir afkomendur Raminia, konungs konunganna.

Fyrsta ársfjórðung 16. aldar fundu portúgalskir sæfarar fjölda strandbæja á norðurhluta eyjarinnar, sem líktust Kilwa í núverandi Tanzaníu.  Bæirnir tilheyrðu afró-arabískri verzlunarkeðju í Vestur-Indlandshafi fyrir aldamótin 1600.  Í bænum Vohemar, í fyrrum norðausturríki eyjarinnar, aðalmiðstöð millilandaviðskipta, gætti blöndu frumlegra malagasí og afró-arabískra lista og menningar.

Portúgalskir landkönnuðir, sem heimsóttu Matitanadalinn í suðausturhlutanum, urðu vitni að komu hóps fólks af afró-asísku kyni (frá Malindi) á árunum 1507-13.  Næstu tvær kynslóðir þessa hóps mægðust við innfædda tompontanímenn og blönduðust þeim og myndaði annan ættbálk, sem nefndist antemoro.  Á fjórða tugi 17. aldar höfðu antemoromenn stofnað eigið ríki, hið eina í landinu, sem átti ritmál og texta.  Þeir notuðu arabíska starfrófið til að rita malagasí og voru bæði trúaðir og veraldlegir í senn.  Þeir byggðu rétt sinn til valda í ríkinu á islam og hinir fjórir trúflokkar þeirra voru fylgdu boðskap kóransins mun betur en zafindraminia-fólkið á Fort-Dauphin-svæðinu.  Síðar nutu heilagir antemoromenn mikillar virðingar um alla eyjuna og höfðu áhrif á trú- og stjórnmál.

Stjórnmálaþróunin 1650-1810.  Fyrstu gestunum frá Evrópu var ókunnugt um gamlar og nýjar höfðingjaættir, sem voru að brjótast til valda í mið- og suðvesturhluta landsins fram á miðja 16. öld.  Tvær þeirra, maroserana í suðvesturhlutanum og andiana-merina í miðhlutanum, stofnuðu aðskilin stórveldi, sem áttu sín blómaskeið og hnignun á tímabilinu 1650-1896, árið sem Frakkar innlimuðu Madagaskar.  Maroseranamönnum tókst að færa veldi sitt út í suðurhlutanum og mesta afrek þeirra var stofnun tveggja ríkja í vesturhlutanum, Menabé og Boina.  Þau sameinuðust síðar í Sakalavaríkið, sem réði mestum hluta vesturstrandarinnar og nokkrum svæðum langt inni í landi.

Sakalavamenn voru upphaflega hópur stríðamanna, sem tengdust maroseranamönnum fyrir árið 1660, þegar konungur þeirra, Andriandahifotsy, stofnaði ríkið Menabé.  Fjöldi ættbálka í vesturhluta landsins fékk borgararéttindi sakalava og blönduðust sakalavamönnum með mægðum.  Trúin var einnig sameiningarafl, þegar konungar maroseranamanna voru gerðir að dýrlingum og lýstir forfeður allra sakalavamanna.  Veldi sakalavamanna hnignaði vegna innbyrðis átaka um krúnuna, tilrauna til að innleiða islam í stað gömlu trúarbragðanna og stríðanna við merinafólkið (eftir 1810), sem bjó á miðhásléttunni og var vaxandi stórveldi.

Betsimisaraka-bandalagið var skammlíf tilraun á dögum sakalavaríkisins á 18. öld til að sameina ættbálkana á austurströndinni.  Leiðtogi þess, Ratsimiliaho, sonur ensks sjóræningja og malagasíprinsessu, réði yfir u.þ.b. 370 km langri strandlengju.  Að honum látnum 1750 fór ríkið að liðast í sundur.

Merinakonungsríkið var stofnað í lok 16. aldar í mýrlendum Ikopa-dalnum á miðhásléttunni.  Antananarivo varð höfuðborg þess.  Á 18. öld var Imerina skipt milli fjögurra, stríðani konunga.  Einn þeirra, Andrianampoinimerina, sem ríkti á árunum 1787-1810, sameinaði konungsríkið á ný árið 1797.  Hann setti allt ríkið undir sömu lög og stjórn og seldi Frökkum þræla og fékk greitt með skotvopnum, sem hann notaði til að sigra nágranna sína, Betsileo.  Undir stjórn hans skiptust þegnarnir í aðal (andriana), frjálsa menn (hova) og þræla (andevo).  Á dánarbeði lýsti hann síðustu ósk sinni við son sinn:  „Ég vil, að hafið verði landamæri konungsdæmisins”.

Fyrstu kynni af Evrópumönnum.  Marco Polo nefnir Madagaskar í skjölum sínum en fyrsti Evrópumaðurinn, sem heimsótti eyjuna árið 1500, var portúgalski sæfarinn Diogo Dias.  Portúgalar, sem rændu og rupluðu í múslimabæjunum á ströndum eyjarinnar á 16. öld, kölluðu hana Eyju heilags Lárensíusar.  Fleiri Evrópuþjóðir komu til skjalanna.  Frakkar byggðu Fort-Daupin-virkið árið 1942 og héldu því til 1674.  Einn landstjóra þeirra, Étienne de Flacourt, skrifaði fyrstu raungóðu lýsingu eyjarinnar.  Síðla á 17. öld og snemma á hinni átjándu áttu margir sjóræningjar sér hæli á eyjunni og stunduðu iðju sína á Indlandshafi (William Kidd o.fl.).

Á 18. öld gerðu Frakkar Mascarene-eyjar, austan Madagaskar, að nýlendu með hjálp þræla af malagasíkyni.  Tvær árangurslausar árásir voru gerðar á virki Frakka, Fort-Dauphin og virki við Antongil-fjörð.  Franskir verzlunarstaðir blómstruðu, einkum Tamatave.

Konungsríkið Madagaskar.  Tilurð konungsríkisins 1810-61.  Sonur Andrianampoinimerina, Radama I (1810-28) gerði bandalag við brezka landstjórann í Máritíus, Sir Robert Farquhar.  Landstjórinn studdi Radama með vopnasendingum til að ná völdum á eyjunni og gaf honum titilinn Konungur Madagaskar til að koma í veg fyrir, að Frakkar legðu austurströnd eyjarinnar undir sig á ný.  Radama samþykkti að berjast með Bretum gegn þrælasölunni.  Árið 1817 náði hann undir sig austurstrandarborginni Tamatave, sem hann gerði að miðstöð herferða sinna gegn byggðunum á ströndinni.  Hann náði loks mestum hluta austurstrandarinna undir sig, norðurhluta eyjarinnar og mestan hluta hinna tveggja stóru konungsríkja sakalava.  Aðeins suðurlandið og hluti vesturlandsins héldu sjálfstæði sínu.  Frakkar héldu einungis smáeyjunni Sainte Marie.  Radama bauð evrópska verkamenn velkomna, fékk Kristniboðsfélagið í London til trúboðs og lét innleiða latneska stafrófið fyrir malagasí.  Hann dó fyrir aldur fram árið 1828.  Ekkja hans, Ranavalona I, tók við völdum og afnam evrópustefnu fyrrum bónda síns..  Hún rak kristniboðana úr landi og ofsótti þá, sem höfðu snúizt til kristinnar trúar.  Nokkrir Evrópumenn voru um kyrrt í landinu vegna erlendra viðskipta og framleiðsluiðnaðar landsins en að lokum var þeim einnig vísað úr landi.  Bretar og Frakkar sendu herlið gegn Ranavalona en biðu ósigur við Tamatave 1845.  Þegar hún lézt 1861, var Madagaskar algerlega einöngruð frá Evrópu.

Erlend áhrif 1861-95.  Radama II, sonur Ranavalona, tók við völdum og opnaði landið fyrir útlendingum.  Enskir mótmælendur og franskir katólíkar kepptu um yfirráðin og athafnamenn fengu miklar tilslakanir.  Þessi stefna leiddi til þess, að merina-höfðingjaættin velti Radama úr sessi 1863.  Hova-maðurinn Rainilaiarivony, yfirmaður hersins, varð forsætisráðherra og áfram æðsti maður hersins.  Hann hélt völdum sínum með því að kvænast þremur prinsessum í röð:  Rasoherina, Ranavalona II og Ranavalona III.  Hann hóf miklar umbætur og nútímavæðingu og kom því til leiðar árið 1869, að mótmælendatrú var tekin upp og trúarbrögð malagasí voru bæld niður.  Stjórnsýslan var aðlöguð hinn evrópsku og landstjórar settir yfir héruðin.  Fyrrum hermenn stjórnuðu þorpunum.  Lýst var yfir skyldunámi og menntunarmálin falin kristniboðum.  Stjórnarskrá var samin í anda fornra hefða og vestrænna hátta (s.s. einkvæni).

Frakkar hófust handa við að auka áhrif sín á sakalava-fólkið og fyrsta stríði milli þeirra og merinamanna var háð á árunum 1883-85.  Því lauk með tvíræðum samningi:  Frakkar fengu byggðina í Diégo-Suarez og landstjóra í Antananarivo án þess að landið væri lýst verndarsvæði Frakka að sinni.  Þessu fylgdi tímabil óreiðu og óeirða innanlands.  Árið 1890 viðurkenndu Bretar Madagaskar sem vendarsvæði Frakka en Rainilaiarivony neitaði að beygja sig undir frönsk yfirráð.  Í janúar 1895 lentu franskar hersveitir í Majunga og 30. sept. 1895 lögðu þær höfuðborgina undir sig.  Forsætisráðherrann var rekinn úr landi.  Drottningin undirritaði verndarsamning og hélt sæti sínu sem þjóðhöfðingi.

Franska öldin.  Nýlendutíminn 1896-1945.  Frakkar náðu brátt undir sig yfirráðasvæði merina-fólksins en í Imerina börðust skæruliðar (menalamba) gegn nútímavæðingunni og yfirráðum Frakka.  Franska þingið ákvað, að eyjan skyldi innlimuð í Frakkland 6. ágúst 1896 og sendi Joseph-Simon Gallieni, hershöfðingja til landsins, þar sem hann var síðar skipaður aðallandsstjóri.  Þrælahald var afnumið.  Gallieni bældi niður óeirðirnar, setti aðlinum þröngar skorður og vísaði drottningunni úr landi 27. febrúar 1897.  Árið 1898 var kominn friður á í gamla Merina-konungsríkinu.  Gallieni snéri sér síðan að hinu erfiða verkefni að færa nýlenduveldið yfir sjálstæðu smáþjóðirnar í landinu.  Hann varð að bæla niður tvær uppreisnir, í norðvesturhlutanum 1898 og suðausturhlutanum 1904.  Honum tókst að sameina landi áður en hann snéri heim árið 1905.  Frakkar skipuðu staðarmenn í embætti héraðsstjóranna og gerðu frönsku að skyldunámi.  Tollar voru lágir eða engir á frönskum vörum en samtímis var lögð áherzla á uppbyggingu atvinnulífsins, iðnaðar og framleiðslu.  Járnbrautin milli Tamatave og Antananarivo og vegir voru lagðir og nútímaheilsugæzla var tekin upp.

Eftirmenn Gallieni héldu áfram að þróa efnahag landsins.  Lagningu járnbrautarinnar og hliðarspora hennar var lokið 1913.  Önnur járnbraut milli Fianarantsoa og Manakara var tekin í notkun 1935.  Fleiri vegir vöru lagðir eftir 1920 og flugumferð jókst eftir 1936.  Borgir og hafnir voru byggðar og búnar þátíma tækjabúnaði og lán fengust í Frakklandi.  Útflutningurinn byggðist á landbúnaðarafurðum og hráefnum til iðnaðar.  Fyrst í stað var megináherzlan lögð á ræktun hrísgrjóna, cassava, gúmmítrjáa og raffíapálma og framleiðslu kjötvöru og grafíts.  Milli heimsstyrjaldanna kynntu Evrópumenn ræktun kaffis, vanilla, smára og tóbaks og innfæddir hófu ræktun.  Í kringum 75% útflutningsins fór til Frakklands.  Lífshættir innfæddra urðu sífellt vestrænni, einkum í borgunum og helmingur íbúanna snérist til kristni.

Árið 1915 var leynileg þjóðernishreyfing, Vy Vato Sakelika (VVS) gerð útlæg.  Árið 1920 hóf kennari nokkur, Jean Ralaimongo, herferð fyrir frönskum borgararéttindum íbúa landsins og aðild þess að Frakklandi sem utanlandshéraðs.  Hreyfing hans gerðist þjóðernissinnuð, þegar franska þingið snérist öndvert við þessum hugmyndum.  Árið 1940 snérust landsmenn hálfshugar á band með Vichy-stjórninni.  Í kjölfarið kom siglingabann og Bretar og Suður-Afríkumenn hernámu eyjuna 1942 en síðar var henni skilað til Frjálsra Frakka.

Franska bandalagið 1946-58.  Tveir malagasí-þjóðernissinnar voru kosnir á franska þingið 1945.  Samkvæmt stjórnarskránni frá 1946 varð Madagaskar að frönsku utanlandshéraði með fulltrúa á franska þinginu og eigin stjórn í Antananarivo.  Síðar voru sex héraðsstjórnir myndaðar.  Stjórnmálabaráttan snérist í blóðugar óeirðir 30. marz 1947 og allsherjaruppreisn í suðurhlutanum.  Leiðtogar lýðræðishreyfingarinnar, þ.á.m. þrír fulltrúar landsins í franska þinginu, voru reknir úr landi.  Opinberar tölur um fallna í þessum blóðsúthellingum voru 11.000, en fullvíst þykir, að þúsundir í viðbót hafi soltið í hel og dáið af öðrum afleiðingum upplausnarinnar í landinu, margir í frumskógum landsins á flótta undan stríðandi fylkingum.

Stjórnmálalíf var lamað á meðan á þessum ósköpum stóð þar til á sjötta áratugnum.  Eftir að lögin um utanlandshéraðið voru samþykkt 1956 var komið á fót framkvæmdavaldi, sem þing Madagaskar kaus.  Philibert Tsiranana, forsætisráðherra, stofnaði Sósíaldemókrataflokkinn, sem bauð merina-mönnum samstarf, þótt aðeins fáeinir þeirra væru meðlimir.  Árið 1958 samþykktu Frakkar að veita utanlandshéruðum sínum sjálfstjórn.  Madagaskarbúar kusu heimastjórnarfyrirkomulagið  28. sept.  Hinn 14. október 1958 var lýst yfir stofnun heimastjórnarlýðveldisins Malagasí og Tsiranana var forsætisráðherra bráðabirgðastjórnar.

Malagasílýðveldið.  Stjórnarandstaðan sameinaðist í Þingflokknum um sjálfstæði Madagaskar.  Fylgjendur hans voru m.a. mótmælendatrúaðir merina-menn og kommúnistar.  Flokkurinn átti mest  fylgi í Antananarivo og nokkuð í héruðum landsins.  Vegna kosningakerfis, sem sósíaldemókratar komu á, dugði fylgi þeirra aðeins til að koma þremur mönnum á þing.

Sósíaldemókratar komu reglu á í héruðunum.  Framkvæmdavaldið þar var í höndum héraðsþinga en ákvörðunarvaldið í höndum sérstaks ráðherra í ríkisstjórninni.  Tsiranana var kosinn forseti lýðveldisins og hann var frumkvöðull í sjálfstæði landsins, sem var lýst yfir 26. júní 1960.  Hann og flokkur sósíaldemókrata voru við völd til 1972.  Hann og stjórn hans stefndu að umbótum fyrir smábændur og fleiri framförum.  Sambandið við Frakkland var áfram styrkt og náin samskipti voru tekin upp við BNA, Vestur-Þýzkaland, Tævan, Suður-Afríku og önnur andkommúnísk ríki.

Tsiranana var endurkjörinn í janúar 1972 en ólga í stjórnmálum og meðal verkamanna auk hrakandi heilsu hans ollu því, að hann fól Gabriel Ramanantsoa, hershöfðingja, embætti forsætisráðherra.  Þessi ráðstöfun var staðfest í almennum kosningum 8. október 1972.  Forsetaembættið var lagt niður eftir að Tsiranana sagði af sér 11. október.  Nýji forsætisráðherran gjörbreytti stefnu stjórnar landins í utan- og innanríkismálum.  Hann samdi við Frakka um brottflutning sjó- og landhersveita frá herstöðvum í landinu og eftirleiðis skyldi líta á alla franska ríkisborgara sem útlendinga.  Hann tók upp samband við Sovétríkin og önnur kommúnistaríki og tenging gjaldmiðilsins við franska frankann var rofin.  Árið 1973 var hafin var skipuð nefnd til að endurskipuleggja starfsemi í sveitum landsins.  Hún kom á fót afurðasölu til ríkisfyrirtækja og yfirtók stjórn fransk-malagasískra fyrirtækja.

Eftir pólitískar óeirðir 5. febrúar 1975 afsalaði Ramanantsoa völdum til Richard Ratsimandrava, ofursta og fyrrum innanríkisráðherra.  Hann varð forseti og forsætisráðherra en var myrtur sex dögum síðar.  Þá var stofnuð herstjórn, sem skipaði Didier Ratsiraka, herforingja, forseta og formann byltingarráðsins 15. júní.  Staða hans og ný stjórnarskrá voru staðfestar með þjóðaratkvæði 21. desember 1975.  Hann sór forsetaeiðinn 4. janúar 1976 og hélt áfram á sömu braut og Ramanantsoa.  Hann þjóðnýtti banka, tryggingarfélög og náttúruauðæfi í jörðu og tryggði enn betur tengslin við kommúnistaríkin.  Hann endurvakti Þjóðvarnar- og byltingarflokkinn, sem hafði verið bannaður, á eigin forsendum og tryggði sér þannig mun víðtækari völd en áður.

Ratsiraka var sjálfkjörinn 1983.  Undir merkjum vísindalegs sósíalisma herti hann enn tökin á efnahagsmálum landsins.  Lán frá Alþjóðabankanum dugðu ekki til að halda í horfinu og hröð efnahagsleg hnignun hélt áfram.  Árið 1986 snéri Ratsiraka blaðinu algerlega við og innleiddi frjálshyggju og frjálsa verzlun.  Í júní 1990 afskrifuðu Frakkar 4 miljarða skuld Madagaskar og erlendir fjárfestar fóru að sýna landinu áhuga, þó einkum Suður-Afríkumenn.  Í sept. 1990 hófst svokallað nýtt skeið samvinnu milli Madagaskar og Suður-Afríku með samráðsfundi í Antananarivo (Ratsiraka og F.W. de Klerk).  Þá var komið upp vikulegu áætlunarflugi milli Pretoríu/Durban og Antananarivo.  Í lok síðustu aldar bólaði ekki á neinum væntanlegum eftirmanni Ratsiraka.