Núverandi íbúamunstur landsins
ber merki um landnámssöguna og félagslega-, efnahagslega- og
menningarlega þætti eins og stríð, atvinnumöguleika og hjátrú.
Farhópar frá miðri Norður-Afríku,
sem fóru að nema land í Líberíu á 13. öld, kom sér fyrst fyrir
inni í landinu en fleiri aðkomuhópar knúðu á og fólkið hopaði
til strandhéraðanna. Innflytjendur
frá BNA og Vestur-Indíum og öðrum nágrannaríkjum í álfunni
settust að á ströndinni. Fólkið,
sem kom vestan um haf, settist aðallega að á völdum stöðum, s.s.
í Monróvíu, Buchanan, Edina, Greenville, Harper, Robertsport og
Marshall. Dreifðar byggðir
mynduðust meðfram nýlögðum eða endurbættum þjóðvegum og
plantekrur búgarða og námuvinna ollu myndun stærri byggða í
strandhéruðunum og inni í landi. Þorpin
í landinu eru rúmlega 2000 talsins og flest eru þau í miðhluta
landsins, í norðvesturhlutanum og á strandsléttunum í grennd við
Monróvíu. Skógasvæðin
í miðsuður- og norðurhlutunum hafa ætíð verið strjálbýl.
Þróun og vöxtur borganna hafði lítil sem engin áhrif á þessi
þorp. Afleiðingin er sú,
að íbúarnir skiptast greinilega í þorpsbúa og sveitamenn, sem lifa
hefðbundu lífi og nútímaborgrbúa.
Monróvía (stofnuð 1822) er þungamiðja pólitísks-,
efnahaga- og menningarlífs landsmanna. Hún er á vinstri bakka árinnar St. Paul á
Mesurado-klettahryggnum. Þaðan
er gott útsýni yfir Atlantshafið og slétturnar umhverfis. Borgin og úthverfi hennar ná yfir 13 ferkílómetra.
Gömlu húsin, sem minna á byggingarlistina í suðurríkjum BNA
fyrir 1860, víkja smám saman fyrir nýjum.
Líberísku
þjóðinni er skipt í þrjá aðalflokka, innfædda, sem komu frá
Vestur-Súdan á síðmiðöldum, svarta innflytjendur frá BNA og
Vestur-Indíum og aðra Svarta innflytjendur frá nágrannaríkjunum í
Afríku. Amerísku
Líberíumennirnir eru nánast tengdir stofnun ríkisins.
Flestir þeirra fluttust til landsins á árunum 1820-1865 og
fleiri hafa komið með hléum síðan.
Afkomendur þessa fólks var við völd í landinu þar til
herinn gerði byltingu árið 1980.
Þjóðernishóparnir 16 skiptast í grófum dráttum í þrjá
tungumálahópa, mande, kwa og mel.
Hinn fyrstnefndi býr aðallega í norðvestur- og miðhlutum
landsins og líka í Senegal, Malí, Gíneu og Sierra Leone.
Vai-fólkið er fremst þessara hópa.
Það kom sér upp eigin stafrófi og talar líka ensku og
arabísku. Kpelle-fólkið,
stærsti hópurinn af mandekyni, býr líka í Gíneu. Lomafólkið býr líka í Gíneu.
Aðrir hópar eru gbandi, gio (dan), de, belle, krahn, mano,
mende og malinke. Innan
kwahópsins er bassafólkið, sem er stærsti kynþáttur
höfuðborgarinnar Monróvíu. Kru-
og grebofólkið var meðal hinna fyrstu til að taka kristni.
Kwa-mælandi hóparnir búa í suðurhluta landsins.
Melhópurinn nær til gola- og kissifólksins, sem býr líka í
Sierra Leone. Það hefur
búið lengst í Líberíu og býr í norðurhlutanum og norðvestur
strandhéruðunum.
Líberíumenn er trúaðir. Tveir
þriðjungar þjóðarinnar eru kristnir, 15% múslimar og 20% játa
önnur trúarbrögð, aðallega hin hefðbundu.
Flestir hinna kristnu er kpellefólk og næst kemur bassafólkið.
Múslimar finnast aðallega meðal mandefólksins í
norðvesturhluta landsins.
Rúmlega 40% landsmanna eru yngri en 15 ára og aðeins 5% eru eldri en
65 ára. Náttúrleg
fjölgun er einhver hin mesta í Afríkulöndum sunnan Sahara og vegna
þess, hve fáir flytjast frá landinu, er hún meðal hinnar mestu í
heimi. Lífslíkur eru í
kringum 54 ár fyrir karla og 56 ár fyrir konur, sem er í hærri
kantinum fyrir Afríkuland. Næstum
40% íbúanna búa í þéttbýli og flótti úr sveitunum er
töluverður, einkum til Monróvíu og bæja í grennd við
gúmmítrjáaplantekrur og námur. |