Heildarfjöldi þjóðflokka í Kenja er rúmlega fjörutíu.  Hinir helztu eru:  Kikuyu (21%), meru (5%), kalenjin, luyha, luo (14%), kisii, kamba, swahili, masai, and turkana.  Sé saga landsins rakin, er auðséð, að aðalþjóðflokkarnir eru bantu-fólkið, sem kom frá vesturhluta heimsálfunnar,  Nílarfólkið, sem kom frá Súdan og hamíska fólkið, sem var aðallega hirðingjar í Eþíþópíu og Sómalíu.  Hinir stóru þjóðflokkarnir eru luo, luhja, kamba og kalenjin.  Innan um þessa stærstu þjóðflokka eru mjög fámennir flokkar fólks.

Kikuyu-þjóðflokkurinn er af bantu-kyni.  Stofnandi hans var Gikuyu.  Sagan segir, að guðinn Ngai hafi farið með Gikuyu upp á topp Kirinyaga og sagt honum að verða um kyrrt og byggja sér heimili þar.  Honum var einnig gefin kona, Mumbi.  Þau áttu 9 dætur saman.  Í rauninni áttu þau tíu dætur en kikuyu-fólkið álítur töluna 10 óheillatölu.  Frá þessum dætrum spruttu ættkvíslirnar achera, agachiku, airimu, ambui, angare, anjiru, angui, aithaga og aitherandu.  Kikuyu-menn eru bændur og byggðir þeirra eru góð til landbúnaðar.

Maasai.  Maasaimenn eru u.þ.b. 250.000 talsins.  Þeir tala tungumálið maa, sem þjóðflokkurinn dregur nafn af.  Þeir búa aðallega í Narok- og Kajiadohéruðunum ásamt samburu-, lichamus-, arusha- og baraguyufólkinu. Maasaifólkið varð til við samruna ættbálka við Níl og hamíta við norðvestanvert Turkanavatn fyrir u.þ.b. 1000 árum.  Maasaifólkið fluttist yfir fjöllin úr Keriodalnum og á 17. öld fór að að flytja niður á frjósamt graslendið í Sigdalnum og hærra liggjandi svæði umhverfis hann.  Um aldamótin 1800 hafði það orð á sér fyrir dugnað og grimmd.  Stríðsmenn þess fóru langt að heiman til að drepa og ræna og kröfðust gjalds af kaupmannalestum. 

Á síðustu árum 19. aldar drápust húsdýrahjarðir maasaimanna af pestum og þurrkum og þeir flosnuðu upp í innbyrðis átökum og deilum.  Ríkisstjórnin færði sér ástandið í nyt í samningum við þá árin 1904 og 1911 og flutti fólk frá svæðum í Laikipia á öxl Kenjafjalls.  Þar voru byggð smáþorp með 10 - 20 húsum umkringdum þyrnigerðum þar sem fjölskyldurnar beita húsdýrum sínum á landinu umhverfis.  Þorp stríðsmannanna, manyatta eru stærri, 50 hús eða fleiri. 

Fersk og yst mjólk, sem er geymd í skreyttum, kúlulaga ílátum,  er aðalfæða maasaimanna.  Þeir blanda hana gjarnan nautgripablóði.  Geita- og kindakjöt er veigamikill hluti fæðunnar en nautgripum er aðallega slátrað við trúarathafnir.  Maasaimenn neyta ekki annarrar villibráðar en elandantílópna og buffala af trúarástæðum.

Uppistaða maasaiþjóðflokksins eru 5 - 7 ættflokkar, il-makesen, il-aiser, il-molelian, il-taarrosero og il-ikumai, sem búa vítt og breitt um Maasailand.  Ættflokkarnir eru líka sundurgreindir eftir tegundum nautgripa, sem þeir rækta.  Völdin eru í höndum valins höfðingja, sem ræður sínum aldurshópi til elli.  Þessir höfðingjar eru líka trúarleiðtogar (sbr. goðaveldið á Íslandi).  Karlmenn eru ekki umskornir fyrr en þeir hafa náð kynþroska og aldurshópar eru valdir saman á 12-15 ára fresti.  Ungu stríðsmennirnir, ilmurran, eru byrjendur í ákveðinn tíma og veiða litla fugla, sem eru stoppaðir upp og bundnir á höfuðskraut.  Stríðsmenn mega ekki neyta mjólkur í húsum foreldra sinna og kjöts í „manyattakofunum”.  Uxum er slátrað fjarri þorpunum til að fæða stríðsmennina.  Þeir bera spjót með löngu blaði og skildi úr buffalahúðum.  Rauð, svört og hvít tákn á þeim lýsa stöðu viðkomandi meðal stríðsmannanna. 

Eldri stríðsmennirnir víkja á hefðbundinn (eunoto) hátt með árunum fyrir hinum yngri.  Góður orðstír, sem stríðsmaður getur sér án líkamlegra áverka, og forystuhæfileikar leiða til þess, að viðkomandi leiðir skírn jafnaldra sinna til þátttöku og verður höfðingi þeirra.  Þegar hann (olotuno) fær viðurkenningu „oloiboni”, er nauti slátrað og hann drekkur fyrstur blóð úr hálsæð þess.  Húsið, sem þessi fjögurra daga athöfn (eunoto) fer fram í, heitir enkang o sinkira.  Hver stríðsmaður, sem vígður er í hópinn, situr á sömu kýrhúðinni og hann var umskorinn á og móðir hans rakar höfuð hans.  Siðan er nauðrakað höfuðið skreytt með blöndu af litarefni og feiti.  Síðan er hinum nývígða (olotuno) boðið að velja sér maka. Að afloknum helgiathöfnunum er banninu við mjólkurdrykkju og kjötáti í húsi foreldra og heimahúsi aflétt.

Líf maasaimanna snýst að miklu leyti um leit að beitilandi og vatni.  Á þurrlendum svæðum Maasailands eru hjarðirnar reknar á milli staða til að beita þeim á minna beittum svæðum eða þar sem nýr gróður hefur vaxið í kjölfar rigninga.  Valdir nautgripir eru leiddir til slátrunar og seldir kjötvinnslufyrirtækjum ríkisins við Athiána eða kaupendum frá Næróbí og Nakuru.  Áform um nokkurs konar samyrkjubú í Kajiado hafa fjölgað maasaimönnum á svæðinu og þeir nýta nú sjálfir frjósöm hveitræktarlönd í Narok.

Kamba.  Akambafólkið er sléttuþjóðflokkur, sem býr í Machakos- og Kituihéruðunum í Austur-Kenja.  Það er fjölmennt, nærri 1,8 milljón, fjórði stærsti þjóðflokkur landsins.  Athiáin, sem verður að Sabakiánni, þegar neðar dregur,  er stærsta áin á þessum slóðum.  Á slóðum Sabakiárinnar eru allt að 1000 m há granítfjöll og gömul eldfjöll.  Kambafólkið rekur veru sína á þessum slóðum til þess tíma, þegar Mulungu (guð þeirra) skapaði fyrsta karlmanninn og konuna á Nzauifjalli.  Þar kom til þeirra par úr iðrum jarðar og Munungu lét rigna og gerði landið frjósamt.  Líklega fluttist kambafólkið frá Kilimanjarosvæðinu í suðri til núverandi heimaslóða.  Það er líka hugsanlegt, að þetta fólk hafi staðnæmst, þegar bantafólkið fluttist norður á bóginn frá strandhéruðunum, eða eigi uppruna sinn til mijikendafólksins að sækja.  Kambafólkið var og er veiðisamfélag, sem ræktar líka búfénað og hirsi.  Svo virðist sem þessi þjóðflokkur hafi sezt að í Mbooni fyrir u.þ.b. fjórum öldum, þar sem er meiri úrkoma og landið frjósamara en víða annars staðar og síðan breiðzt út um stórt svæði umhverfis Mbooni. 


Kambafólkið upplifði annað blómaskeið, þegar það hóf viðskipti með örvaeitur og járnáhöld við nágranna sína, kikuyu, embu, tharaka og mijikenda.  Sögur segja, að kaupmannalestir kambamanna, hlaðnar fílabeini, hafi komið vikulega til strandbyggðanna í kringum 1840.  Þær fluttu glerperlur, kopar, baðmullarefni (þ.m.t. kaliko) og salt til vöruskipta inni í landi.

Makasu spáði fyrir um komu járnbrautanna, snáksins langa, og veldi Evrópumanna, sem mundu skipta landinu á milli sín. 

Byggð Masakus var blómlegur verzlunarstaður, þar sem Bretar komu fyrir stjórnarmiðstöð.  Makusu flutti til Kangundo í vanþóknun sinni.  Skömmu eftir komu Evrópumanna, skæða nautgripapest, sem eyddi nærri öllum gripum kambamanna, bann við frekari landnámi hvítra á löndum ulu- og yattamanna og byggingu járnbrautarinnar, versnaði lífsafkoma kambafólksins.  Landið var ekki lengur frjósamt.  Þeir neituðu að minnka hjarðir sínar og ollu þar með mikilli landeyðingur, sem leiddi við og við til hungursneyðar. 

Hagleikssmiðir kambamanna smíða til armbönd, hálsfestar, örvaodda og spjót úr járni og kopar.  Trésmiðirnir smíða m.a. forkunnarfagra, útskorna og innlagða stólkolla, sem margir kaupa sem minjagripi.  Útskurður er grundvöllur margs konar handiðnar.  Konur búa til potta til eldunar úr leir.  Þær vefa líka fínlega málaðar körfur (chiondo, flt. vyondo) úr trefjum baobab- og fíkjutrjáa.  Kambamenn framleiða líka alls konar gildrur til veiða villtra dýra.

Stórfjölskyldurnar eru kjarninn í lífi kambamanna, miklu mikilsverðari en ættflokkurinn og allt, sem honum fylgir.  Stjórnmálalegt vald var í höndum öldunganna, líkt og annars staðar meðal bantufólks í Kenja. Bretar umturnuðu þessu kerfi í lok 19. aldar, þegar þeir skipuðu höfðingja eins og Kasina Ndoo. 

Bæði kynin meðal kambamanna eru umskorin.  Sums staðar eru tvær athafnir, hin minni (nzaikonini), þegar börnin eru 4-5 ára, og hin stærri (nzaikoneni) á kynþroskaaldri en henni fylgir mikið helgisiðahald ásamt hnífaristum á brjósti og maga til skreytingar.

Hefðbundin vopn kambamanna eru bogi, langt bardagasverð (simi) og kastkylfa.  Örvarnar eru oftast eitraðar og leðurhlífar eru hafðar um oddana til að halda raka á eitrinu og koma í veg fyrir slys.

Ólíkt kikuyufólkinu var kambafólkið lengi að aðlagast ýmsum nýstárlegum aðferðum við landbúnaðinn og kusu heldur að vinna sem lögreglumenn og her Breta.  Þurrkar og hungursneyð valda kambafólkinu enn þá tjóni, einkum í Kitui.  Lögð er áherzla á að hjálpa fólkinu til sjálfsbjargar og borað fyrir vatni til neyzlu og áveitna.  Landi kambafólksins, Ukambani, fer stöðugt hrakandi vegna rangra aðferða við landbúnaðinn og eyðing skóga eykst vegna viðarkolaframleiðslu.  Allt þetta leiðir til stöðugt lakari afkomu íbúanna.

Samburu.   Samburufólkið er hirðingjaþjóðflokkur, u.þ.b. 74000 talsins, sem talar maa.  Það heldur sig að mestu í Maralal og á landamærasvæðum Marsabithéraðs í Norður-Kenja á milli Turkanavatns og Uasa Kyiroárinnar.  Fyrrum var samburufólkið þekkt sem „fólkið með hvítu geiturnar” og kallar sig stundum loikop.  Það skiptist aðallega í 17 ættkvíslir og 8 stórfjölskyldur.  Þetta fólk hefur löngum tregðast við að breyta lifnaðarháttum sínum, líkt og maasaimenn.  Bretar fylgdust náið með ferðum þess æ lengra suður á bóginn frá Marsabit í nokkra áratugi og árið 1914 ákváðu þeir að láta það í friði og ráða ferðum sínum.  Baragoi, Maratal og Wamba eru aðalstjórnsýslusetur þess.  Fólkið lifir einkum af afurðum nautgripa sinna, mjólk blandaðri blóði úr lifandi nautgripum eða kindum, og geitum er slátrað til neyzlu á þurrkatímanum.  Ýmsum tegundum barkar og rótna er bætt út í súpur.  Þar sem fólkið heldur sig á hálfgerðum eyðimörkum, getur það ekki ræktað neitt, en á Lerogisléttunni og á efri svæðum Karisiahæða er æ meira ræktað af maís, hirsi og grænmeti og margir leigja sér stór svæði til framleiðslu sáðhveitis.

Samburuþorpin eru lítil, fjórir til tíu nautgriparæktendur.  Kofum þeirra úr viðarteinungum, grasmottum, leðju og húðum er skipt í tvennt innandyra.  Umhverfis hvern kofa og gripastíu er þyrnigerði.  Ungir drengir annast kindur og geitur, mjólkurkúm er haldið í nánd við þorpin en ungir stríðsmenn sjá um gæzlu aðalhjarðanna fjær.

Umskurður og vígsla drengja (ilayeni) til stríðamanna (il-murran) og síðari hátíðahöld fara eftir hagstæðri stöðu tunglsins og eru haldin í sérstökum búðum (lorora).  Drengirnir klæðast svuntum, skreyttum viðarkola-teikningum, og bera eyrnalokka (ikemo).  Hár þeirra er rakað af og þeir fá nýja sandala.  Hver drengur er látinn sitja á uxahúð fyrir framan kofa móður sinnar með tvo stuðningsmenn sér við hlið.  Venjulega framkvæmir einhver utan þjóðflokksins umskurðinn, dorobo eða aðrir umskerarar, og síðan syngja drengirnir saman lebarta.  Næsta eða þarnæsta dag fá þeir boga og örvar með resínkúlur á oddunum til að veiða litla fugla með til höfuðskrauts, sem þeir bera í einn mánuð.  Þá eru þeir orðnir fullgildir stríðamenn og mega skreyta sig með rauðum lit sem tákn um nýja stöðu sína.  Fimm árum síðar eru þeir teknir í tölu fullorðinna stríðsmanna og sex árum síðar kemur ilmugit lolaingoni-athöfnin, sem felur í sér leyfi til að kvænast (ipayan).  Þá kemur helgisiðameistarinn með naut, sem er kæft og snætt. 

Öldungar samburumanna ráða mestu um ákvarðanir og helgisiði samfélaganna.

Stúlkur eru umskornar hver um sig á svipuðum aldri og drengirnir og giftar strax að því loknu.  Brúðurin verður að vera í sérstakri svuntu, með eyrnalokka og smápjötlu af ljónsskinni bundið um fótinn, glerperlur og í sandölum og með staf úr nkoitaviði.  Snemma morguns á brúðkaupsdaginn er stúlkan síðan umskorin.  Innan eins til tveggja klukkutíma birtist brúðguminn og jafnaldrar hans með naut, kú og kind.  Móðir brúðarinnar tekur niður staurana í þorpshliðinu og nautið er rekið í gegn til slátrunar, sem táknar að brúðkaupssamningurinn sé endanlega staðfestur.  Öldungarnir skipta kjötinu og annast aðra helgisiði allan daginn.  Næsta dag gengur brúðurinn milli tveggja raða öldunga til að taka við blessun þeirra og hefur göngu sína til heimilis brúðgumans, þar sem nýr eldur er kyntur.

Samburumenn tala sömu tungu og maasaimenn og menningararfleifð þeirra er hin sama en samburufólkið er langt frá því eins áleitið og sýnir öðrum þjóðflokkum ekki sama menningarhroka og maasaimenn.  Þess í stað leggur það mikla áherzlu á gildi gagnkvæmrar virðingar (nkanyit).  Ýmsar breytingar í ræktun nautgripa og aukin menntun hefur verið meðal þess, sem samburufólkið hefur streitzt mikið á móti, en er smám saman að ná fótfestu.  Margir samburustríðsmenn gengu í brezka herinn í síðari heimsstyrjöldinni og margir þjóna nú í her lands síns eða í lögreglunni.

Turkana.  Turkanafólkið, sem býr aðallega í norðvesturhluta landsins, milli Turkanavatns í austri og hæðanna við landamæri Úganda í vestri, er u.þ.b. 210 þúsund talsins.  Aðalstjórnsýslumiðstöð þess er Lodwar.  Muruaolonfjallgarðurinn í miðjum vesturhluta Turkanalands er mun hærri en önnur fjalllendi nema Lorionetom í norðaustri.  Turkanafólkið kom upprunalega frá svæðum í vestri.  Sagan segir að ungir jiemenn hafi verið að leita að villuráfandi uxa í Tarashdalnum, þegar þeir hittu gamla konu af ættbálki sínum, þar sem hún var að safna villtum ávöxtum.  Þeir hrifust af umhverfinu og komu aftur með fleiri unga menn og konur ásamt búsmala og settust að.  Síðan hafa jie- og turkanafólkið verið bandamenn.  Turkanafólkið er annaðhvort afkomendur skógarfólksins (nimonia) eða sléttufólksins (nocuro).  Ættbálkarnir eru u.þ.b. 20 og karlmennirnir tilheyra tveimur aldurshópum, nimur (steinunum) og nerisal (hlébörðunum).  Blóðblönduð mjólk er aðalfæðan.  Nautgripahúðir eru notaðar sem svefnbæli, til kofagerðar og í sandala.  Hornin eru notuð í tóbakspunga.  Drómedarar eru mikilvægir fyrir efnahag fólksins.  

Ungar stúlkur gæta geita og kinda, sem er slátrað, þegar gesti ber að garði, fórnað við helgiathafnir eða til eigin neyzlu.  Asnar eru notaðir sem burðardýr og húðir þeirra eru skornar í ræmur, sem fiskikörfur eru gerðar úr.  Þurrmjólk er framleidd með því að sjóða mikið magn ferskmjólkur, sem er síðan þurrkuð á húðum.  Það er ekki hægt að strokka drómedaramjólk í smjör en hún er góð fyrir ungabörn, því að hún er fitusnauð og auðmeltanleg.  Villt ber eru pressuð, blönduð blóði og þurrkuð í kökur.  Konurnar rækta hirsi við ár og læki á regntímanum.  Fiskveiðar eru stundaðar í Turkanavatni á þurrkatímanum (akumo) og í bjargræðisskorti. 

Turkanafjölskyldur eru samheldnar en þegar dæturnar giftast, fara þær að heiman.  Híbýlin eru sjaldnast eitt hús, heldur býr höfuð fjölskyldunnar í einu og aukakonur og börn þeirra og kvæntir synir í öðrum.  Aðalinngangur þyrnigerðisins umhverfis húsaþyrpinguna snýr í austur og dag- og næturkofar aðaleiginkonunnar er til hægri.  Giftingarathöfn tekur þrjú ár til að tryggja andlega og veraldlega velferð hjónanna.  Hjónabandið er ekki fullkomnað fyrr en fyrsta barn er farið að ganga.  Brúðarverð er hátt og er greitt með mismunandi miklum fjölda nautgripa eða drómedara, sem biðillinn tekur úr eigin hjörðum og fær frá ættmennum og vinum.  Mikilvægi eiginkonu á heimilinu birtast í nánum tengslum eiginmannsins við föður hennar og bræður. 

Turkanafólkið hefur þróað sérstaka veraldlega menningu.  Vatnstrog og ílát eru úr útskornum viði með draugamyndum.  Ílát undir fitu, smjör og mjólk eru úr húðum (einkum drómedarahúðum), skreytt með glerperlum og skeljum.  Hefðbundin vopn eru 2,4 m langt spjót, bardagastafir með hnúði á enda, úlnliðshnífur, krækjur og skildir úr húðum buffala, gíraffa eða flóðhesta.  Konur bera mikið skraut úr glerperlum um hálsinn og hálshringa úr látúni eða áli.

Turkanamenn hafa orð á sér fyrir ræktun búsmala og að vera óttalausir verðir.  Bættar samgöngur eru smám saman að draga úr hefðum þeirra og siðum.  Ríkisstjórnin og kristinboðsstöðvar hvetja til aukinna áveitna meðfram Turkwel- og Kerioánum og stofnunar samvinnufélaga um veiðar meðfram vesturbakka Turkanavatns.  Stórhuga framkvæmdir við byggingu raforkuvers og vatnsmiðlunar í Turkwelgljúfrinu munu sjá þúsundum hektara lands fyrir áveitum.

Boran.  Hluti fólksins, sem talaði oromomálið í Suður-Eþíópíu af boranþjóðflokknum (70 þús.) fluttist suður á bóginn inn á þurrlendissvæði norðaustur Kenja til að setjast þar að um aldamótin 1900.  Það gerði sér bústaði í kringum Moyale, Marsabit, meðfram Nyiroánni og í Isiolohérðaði.  Oromofólkið stofnaði hið kristna konungsríki í Eþíópíu á 16. öld, þegar það lagði undir sig stóra hluta landsins og settist þar að.  Menelik II keisari lagði þessa landshluta undir sig 1890-1900 með mikilli grimmd og krafðist skatta, þannig að margt boranfólk og líklega einnig fólk af burjiættflokknum hraktist suður til Kenja undan ofbeldinu.

Boranfólkið stunda aðallega nautgriparækt og trúa á guðinn Wak, sem þeir hafa samband við gegnum presta (Qallu) og með fórnum og bænum.  Boranfólkið, sem býr syðst hefur verið snúið til islam.  Starfandi prestar eru álitnir vera fyrsti presturinn endurholdgaður.  Veiðimenn og safnarar (wata) fundu hann sem fullvaxta mann, þar sem hann gætti þriggja svartra kúa og hrúts.  Boranfólkið fyrirlítur watafólkið og mægist því ekki en samt gæti þess talsvert í helgisiðunum.  Prestarnir (qallu) halda enn þá hjarðir af svörtum kúm, afkomendum hinna upprunalegu, sem fyrsti presturinn gætti.

Gonahópurinn, sem skiptist í ful'leli (oditu, gallantu, konitu, macitu, bacitu og sirraiyu) og haroresa (arussi, hawartu, qarcabdu, jilitu, nonitu og dambitu) auk sabho (digalu, matari og karaiyu) er uppistaðan í boraþjóðflokknum. 

Margir flóknir helgisiðir og hátíðir tengjast fæðingu og skírn barns.  Fyrsta athöfnin er bundin fjölskyldum og nánustu vinum, en síðan tekur allt samfélagið þátt í jillaathöfninni, þegar skírnin fer fram og guðnum Wak er þakkað og beðið er um blessun hans.  Stór stytta (galma) af presti er gerð og watamaður kveikir eld.  Sé barnið drengur, rakar faðirinn hárbrúsk (gutu) hans af og nefnir hann eftir mikið teiti og söng.  Við næstu dagrenningu er naut blessað og því slátrað.  Armbönd eru skorin úr húð þess fyrir barnið og ættingjana, helgur maður les framtíð barnsins og kjötinu er skipt.  Watamaðurinn fær líka sinn skammt af kjötinu og mjólk í þakklætisskyni fyrir að hafa fundið fyrsta prestinn (qallu).  Hátíðahöld tengd meybörnum eru einfaldari. 

Áður en ungum manni leyfist að láta hár sitt vaxa á ný verður hann að sanna manndóm sinn með því að drepa mann af öðrum ættflokki, ljón eða fíl eða sanna kyngetu sem heimilisfaðir (aba worra) með því að kvænast og geta barn.  Á síðasta ári gadamojihringsins er hár hans lagt á þann hátt, að það líkist geislabaug (guduru) og skreytt með fílabeini eða málmi (kalacha).  Gadamojihátíðir eru haldnar áttunda hvert ár.  Allir, sem taka skulu vígslu, verða að fórna nauti við upphaf þeirra (barati), kind á elejesadegi og öðru nauti á buffatdegi, þegar eiginkonurnar raka hárlagninguna af við hátíðlega athöfn og hún grafin í fjóshaugnum (dobu).  Eftir þessar athafnir á hinn vígði aldrei að bera spjót aftur og hann á að bölva eða fljúgast á við einhvern áður en honum er vottuð virðing.

Boranfólkið skiptist í 5 aldurshópa (luba).  Hver þeirra á sér „föður (aba gada)”, sem öldungarnir skipa og fær nafn hans sem hópnafn.  Fjórar vígsluhátíðir í röð skilja kynslóðirnar að, þannig að 40 ár líða milli vígslu föður og sonar.

Brúðargjald er nautgripir, tóbak eða þurrkuð kaffiber (buni).  Brúðirnar eru umskornar án sérstakra athafna.  Borankonurnar yfirgefa ekki heimili sín í þrjár vikur eftir barnsburð og nærast á kjöti, súpu og blóði.

Nú orðið er þrengt alvarlega að boranfólkinu með landamærum og hreppamörkum, þannig að það hefur æ minna frjálsræði.  Það hópast að vatnsbólum með hjarðir sína á þurrkatímum og dreifist um beitilöndin eftir rigningar.  Boranfólkinu er ekkert gefið um launaða vinnu og fáir flytjast til borganna.  Hæfir nautgriparæktendur eru á mörgum býlum.  Áætlanir um aukna menntun og áveitur hafa lítið breytt hefðbundnu lífi fólksins.

Rendille (austurhamízkur uppruni).  Nágrannar samburufólksins í norðausturhlutanum, sem það hefur haft alls kyns samskipti við um aldir, þrátt fyrir ólíka menningu og tungu, er rendillefólkið (22000) í Marsabithéraði, sem byggir afkomu sína aðallega á ræktun drómedara.  Rendillefólkið hefur líka verið í nánu sambandi við Sómala um aldir.  Einkenni þess koma skýrast fram í þjóðlögum, sem leggja áherzlu á góð samskipti ættflokka og búferlaflutninga fortíðarinnar.  Ariaalfólkið (rendillefólkið syðst) ræktar nautgripi og góð sambönd við samuru.

Samkvæmt einni þjóðsögunni villtust níu sómalskir drómedarasmalar fyrir langa löngu frá afskekktu tjaldstæði. Eftir margra daga göngu komu þeir að útjaðri Samburulands.  Áður en öldungar samburu leyfðu þeim að kvænast konum af ættkvíslinni urðu þeir að láta af siðum sínum og hefðum og varpa kóraninum fyrir róða.  Þeir samþykktu og út frá þeim óx ættkvísl rendille, sem skiptist í tvo hópa.  Annar þeirra byggist á fimm ættstofnum en hinn á fjórum, belisi bahai (dibshai eða dubsahel, uiyam, nahagan, matarpa og rongumo) og belisi beri (saale, unwen, tubsha eða turcha og galdeelan eða galthile).

Drómedararæktin er bundin stórum, færanlegum byggðum, þar sem búa einungis fjölskyldur, og færanlegum tjaldbúðum, þar sem eldri drengir og ungir menn gæta meginhluta hjarðanna og gæta þess að flytja sig og elta beitina.  Karlkyns drómedarar geta borið allt að 80 kg byrði yfir 60 km leið á dag.  Ungar stúlkur annast gæzlu stórra hjarða geita og sauðfjár.  Rendillefólkið blandar blóði í drómedaramjólkina.  Það opnar dýrunum æð á hálsi með litlum hnífum eða örvaoddum og loka sárinu aftur með mykju blandaðri hárum.

Kofar fólksins (afaf) eru þaktir ofnum trefjamottum (eima) og húðum.  Eldunarsteinarnir (kindase) eru vinstra megin inngangsins og leðurbelgur með vatni (haan, flt. haanan) er innan seilingar í hægra horninu.  Pottar (thiri, flt. thiryo), trog og svefnflet úr húðum (nim, flt. niiboi) eru aðalhúsbúnaðurinn.  Vatnsfötur eru gerðar úr húðum gíraffa og málmlagðar trefjakörfur eru notaðar undir mjólk og vatn.  Vatnsburður er kvennastarf.

Þegar drengir eru innan ákveðins aldurskeiðs eru þeir umskornir við talsverða athöfn í sérstökum vígslukofum (mingidakhan).  Beri drengirnir sig mannalega við umskurðinn, eru þeir verðlaunaðir með drómedarakvígu.  Frekari vígsluathafnir (khandi) fara venjulega fram þremur árum síðar en hjá samburunágrönnunum.  Aldurshópurinn, sem er umskorinn, fær venjulega eigið nafn ári eftir athöfnina.  Hátíðahöldin (galgulumi) samfara því fara fram á sérstökum hátíðastað á austurströnd Turkanavatns.

Rendvillefólkið heldur tvær aðalhátíðir á ári.  Soriu, sem öll fjölskyldan tekur þátt í, í janúar/febrúar og í júní/júli, að loknum regntímanum, þegar beitilönd eru góð nærri byggðunum og unga fólkið, sem gætir dýranna getur líka verið viðstatt. Almahato, við upphaf regntímans.  Hver fjölskylda færir dýr til slátrunar á soriuhátíðum.  Öldungarnir eru viðstaddir slátrunina og maka blóði dýrsins á sig.  Feður eða elzti kvænti sonur klínir síðan blóði á drómedarana og litlar hjarðir, sem eftir standa.  Almhato er mjólkurhátíð og trúarathöfn til að bægja brott ógæfu.  Hver aldurshópur fremur sínar athafnir og mikið er drukkið af mjólk áður en síðustu atriði helgiathafnarinnar fara fram.  Síðan er byggðin flutt á nýjan stað.

Verði rendvillekona barnshafandi áður en hún er umskorin, er það álitin mikil hneisa.  Munnmæli segja, að í slíkum tilfellum hafi stúlkur og ástmenn þeirra verið bundin saman á drómedara og hann rekinn fyrir björg.  Rendvillestúlkur eru gefnar strax eftir umskurðinn og brúðargjaldið hefur verið greitt í drómedörum.  Þegar fyrsti drengur fæðist, leggja konurnar hár sitt eins og hanakamb (doko) með feiti og litarefni.

Rendvillefólkið beitir enn þá hjörðum sínum á þurrum runnasvæðum en Consolata-trúboðsstöðin er að reyna að undirbúa það undir 20. öldina.

El-molo (austur hamízkt).  El-molofólkið er mjög fámennt (færri en 500 manns).  Það býr á litlum eyjum og í Loyangalani við suðausturhorn Turkanavatns í Norður-Kenja.  Þetta er óaðlaðandi, vindbarið og sólbakað eyðimerkursvæði með hraunum.  Næstum eini gróðurinn, sem sést, eru stakir akasíubrúskar meðfram þurrum vatnsrásum og smáþyrpingar doumpálma.  El-molo lifa á fiskveiðum.

Saga þessa fólks er hulin móðu tímans.  Nafnið er dregið af orðinu „molo”, sem þýðir „maður”.  Við það var bætt maasai-samburu fleirtöluforskeytinu „il” og það síðan enskað í „el”.  El-molofólkið, sem nefnir sig sjálft „Ldes”, skiptist í fjórar ættkvíslir, lmarle, orikara (amakara), origijijo og Ndes.  Það er hvorki í útrýmingarhættu né minnsti ættflokkur Afríku eins og svo oft er fullyrt.  Yaakufólkið í Kenja og aðrir ættflokkar eru minni en el-molofólkið hefur komist hjá því að hverfa af sjónarsviðinu með því að blanda kyni við samburu- og turkanamenn.

El-molomenn fluttust frá norðurenda vatnsins, e.t.v. frá Omo-óshólmunum, til núverandi aðseturs.  Munnlegar sagnir um þetta 250 km langa ferðalag lýsa því í smáatriðum, ástæðum þess og töngum og eyrum á leiðinni, þar sem fólkið hafði aðsetur um nokkra áratugi á leiðinni.  Ein sagan segir frá löngu liðnum tímum, þegar fólkið bjó langt í norðri.  Dag nokkurn fóru karlmennirnir til fiskveiða alllangt frá þorpinu og á meðan komu ræningjar innan úr landi, réðust á varnarlaust þorpið, drápu konurnar og börnin og rændu eigum þeirra og búsmala.  Karlmennirnir komu til baka og hryggir og leiðir, ásamt nokkrum, sem komust lífs af, héldu þeir í suðurátt til núverandi heimkynna við El-moloflóa.

Flestir el-molomenn tala nú mál samburu.  Aðeins fáir öldungar tala enn þá gamla tungumálið.  Menning el-molo líkist í mörgu menningu rendillefólksins, s.s. að jarðsetja látna undir steinvörðum og dýrka guðinn wak.

Ferskur og þurrkaður fiskur er aðalfæða fólksins en að auki leggur það sér krókódíla, skjaldbökur og flóðhesta til munns.  Önnur villt dýr og fuglar eru líka á matseðlinum.  El-molofólkið skýrir lifnaðarhætti sína án hefðbundins búsmala á þann veg, að fyrir löngu hafi það ræktað krókódíla, skjaldbökur og flóðhesta í stað drómedara, nautgripa, sauðfjár og geita. 

El-molofólkið býr sér til fleka úr doumpálmanum til að veiða frá og sigla til El-moloeyjar.  Hluti af brúðarverði er tveir slíkir flekar.  Þegar þeir eru þurrir, bera þeir 2-3 fullorðna en stærri flekar úr allt að 12 bolum geta borið heilu fjölskyldurnar og eigur þeirra.  Pálmastofnarnir eru mjög æðóttir og mettast fljótt, þannig að aðeins er hægt að nota flekana í nokkrar klukkustundir í senn.  Fiskveiðarnar eru stundaðar með skutlum, netum og línu og hin síðari ár hefa tágagildrur verið notaðar æ meir.  Skutlarnir, sem eru gjarnan notaðir til að veiða hinn risavaxna nílarkarfa, eru búnir til úr tréskafti með skörðóttum járnoddi og tágareipi.

Skrautmunir eru ekki eins vandaðir og hjá samburu- og turkanafólkinu.  Konurnar bera festar með skurn strútseggja eða glerperlum.  Bæði karlar og konur bera armbönd og olnbogabönd úr málmi.  Ódýr ílát úr áli hafa tekið við af leirílátum.  Hvolf- og hringlaga kofarnir eru byggðir úr fléttuðum akasíugreinum og þakið er úr doumpálmablöðum, reyr, grasi eða öðrum gróðri, sem er fergður með steinum.  Fólkið sefur á fléttuðum mottum úr pálmablöðum. 

Lífsmunstur el-molofólksins breytist hratt.  Það tekur upp nýjar aðferðir við fiskveiðarnar, sem eru í auknum mæli stundaðar í atvinnuskyni, og í Loyangalani er það farið að rækta nautgripi og stunda launavinnu í ferðaþjónustunni.  Þessi þróun hefur leitt til stærri þorpa og bætts húsnæðis.

Luo (Vestur-Nílarsvæðið).  Næststærsti ættflokkurinn, sem er ekki af bantukyni í Kenja, eftir kikuyu (2,2 millj.) er luofólkið, sem býr aðallega í Mið- og Suður-Nyanzahéruðum við Kavirondoflóa Viktoríuvatns.  Þetta fólk kom upprunalega frá Nílarhéruðunum við vestanverða Níl í Súdan.  Fyrstu flutningarnir urðu fyrir u.þ.b. 5 öldum.  Síðustu hóparnir komu á 18. öld og samtímis var fólkið farið að sækja til Suður-Nyanza, þar sem gusil-, kuria- og subaættflokkarnir urðu að hopa.  Jafnframt komst luofólkið í tengsl við maasai- og kipsigismenn.  Fjórir aðalhópar þessa dholuotalandi fólks, joka-jok, joka-owiny, joka-omolo og joka-suba, eru aðaluppistaða ættflokksins, sem telur sig afkomanda þjóðsögupersónunni Ramogi, stofnanda fyrstu luobyggðarinnar á hæð í Kadimu.

Líf fyrstu innflytjendanna byggðist á stöðugum flutningi milli beitilanda en þegar fólkinu fjölgaði, varð til föst byggð á tiltölulega afskekktum býlum.  Nautgripirnir héldu áfram að vera aðaltekjulindin en akuryrkja og fiskveiðar juku mikilvægi sitt.  Aðaluppskeran var sorghum, sim-sim og fingurhirsi og við hafa bætzt jarðhnetur, grænmeti, kaffi og sykurreyr.  Flökkueðlisins gætir enn þá meðal fólksins og tugþúsundir þess hafa flykkzt til borganna, einkum Næróbí og Mombasa, í atvinnuleit.

Luofólkið, sem á hæfustu fiskimenn Kenja, notar aðallega net og línu til að veiða „tilapia (rigege)” og aðrar fisktegundir.  Körfugildrur eru enn þá mikið notaðar, annaðhvort einar sér eða með osagerurangala og fyrirdráttarnetum í ám og obalalafyrirdrætti í árósum.  Fyrrum notuðu luomenn grófgerða fleka úr viði og papírus á Viktoríuvatni.  Djúpmið eru sótt á eintrjáningum og stórum flekum.  Asíumenn notuðu dhowbáta fyrst við Winamflóa og síðan tóku luomenn upp smíði slíkra báta og hafa síðan sótt æ fastar á fiskimiðin í flóanum og meðfram ströndum þessa stóra vatns.  Þeir nota líka báta, sem líkjast Ssessekanóum bagandafólksins og æ fleiri slíkir eru gerðir úr glertrefjum.  Þessir bátar eru búnir utanborðsmótorum og eru notaðir vítt og breitt í fiskveiðisamfélögum allt í kringum vatnið og á öðrum vötnum landsins.

Höfðingi hvers þorps á sér kofa (duol) nærri nautgripagerðinu.  Þar ræða öldungarnir öll mál samfélagsins.  Eiginkonurnar hafa sérkofa og mega ekki sofa í duol-kofunum.  Þegar biðill hefur innt af hendu greiðslu brúðarverðs, tekur hann og vinir hans væntanlega brúður með valdi og ber hana á brott úr föðurhúsum.  Margar athafnir fylgja þessu brottnámi (meko) og ná hápunkti í hátíðinni (riso), sem biðillin heldur ættingjum sínum.  Nú á dögum er brúðarverð oft greitt með peningum í stað nautgripa og giftingar fara fram að kristnum hætti.  Ófrískar konur fylgja ákveðnum siðvenjum og sérstöku matarræði.  Stundum er köldu vatni hellt yfir nýfædd börn til að þau gráti eða tóbaksreyk er blásið upp í nef þeirra.  Luofólkið umsker hvorki drengi né stúlkur, nema óskað sé og núorðið láta æ fleiri foreldrar umskera drengi af trúarlegum ástæðum og vegna þess álits, að það sé manndómsmerki að vera umskorinn.

Forfeðradýrkun er talsverð og andar hinna miklu Gor Mahia, Ramogi og Lwanda Magere eru í hávegum hafðir.  Góðir andar (nyasaye, flt. nyiseche) verða að sætta sig við sæg af illum öndum (jochiende) og galdramönnum (jajuok).  Galdrar blómstruðu á mörkum þessa skuggaheims.

Luofólkið, sem var og er gáfaður og félagslega hugsandi þjóðflokkur, tók af heilum hug þátt í sjálfstæðisbaráttu landsins í fremstu víglínu stjórnmála og viðskipta.  Meðal þeirra, sem áttu mikinn þátt í góðum árangri, voru Tom Mboya og fyrrum varaforseti landsins, Oginga Odinga.  Rithöfundarnir Grace Ogot og Tom Okoya hafa skrifað listilegar skáldsögur byggðar á þjóðsögum luofólksins.

Bajun, swahili og shirazi (Austur-Bantu).  Svahilimælandi þjóðflokkar strandhéraða Kenja eiga sér sameiginleg trúarbrögð, islam, og menningu.  Svahili er af bantuuppruna og er þjóðartunga Kenja og er víða talað í Austur- og Mið Afríku og Saír.

Bajunfólkið (37000), sem býr á Lamueyjum og strandlengjunni norðan þeirra, talar eigin mállýzku, kitikuu, auk kiamu og kivita, eina af a.m.k. 12 útgáfum af svahili.  Bajun-, pokomo- og mijikendafólkið er talið hafa komið frá ótilteknum stað í Sungawaya í norðri.  Það varð fyrir áhrifum frá aröbum, sem komu frá Hijaz, Persaflóa og Suður-Arabíu og síðar frá oromotalandi fólki.  Aldalangir fólksflutningar, sigrar, gegnumstreymi þjóðflokka og blöndun varð grundvöllurinn að bantusvahili, sem blandaðist arabísku og persnesku.  Lausleg merking orðsins svahili nær yfir næstum hvaða múslima frá strandhéruðunum sem er.

Shirazi- og svahilifólkið (5500) er sjómenn og bændur, sem segjast eiga uppruna sinn í Persíu á 10. -  12. öld, og forfeðurna hafa verið höfðingja í Ozikonungsríkjunum í Shaka, Mwana og Ungwana, Malindi og Bombasa.  Nú á dögum trúa fáir á þessar sögur og fátt skilur þessa þjóðflokka að annað en fortíðarstolt, sem er á völtum grunni.

Fiskveiðar og landbúnaður eru veigamestu atvinnuvegir bajun-, svahili- og shirazimanna.  Fiskispjót og línur (mishipi) eru notaðar til veiða ýmissa fiskitegunda (chungu, danfu, kile, kole og riguru) og körfugildrur úr pálmatrefjum og klofnum bambus og fiskikistur eru líka algengar.  Fínmöskvuð kastnet (kidifu) eru notuð til að veiða dagaa, reknet (majerifa) eru notuð til að veiða fisk í yfirborðinu frá bátum og stór fiskinet (majuya) eru lögð frá bátum og dregin á höndum upp á ströndina.

Á sögulegum tímum hefur fólkið í strandhéruðunum stundað breytilegan landbúnað.  Brennsla lands til að fjarlægja óæskilegan gróður áður en landið er brotið frekar sáningar fyrir regntímann hefur verið stunduð allt frá 2. öld samkvæmt lýsingum í Periplus Erítreuhafs.  Kókoshnetur eru talsvert mikilvægar fyrir efnahaginn og daglegt líf.  Þær gefa hráefni til bygginga og þakgerðar, kaðla- og körfugerðar auk olíu, matar og drykkjar.  Strandbúar rækta margs konar rótarávexti, s.s. cassava (til brauðgerðar; muhogo), sætar kartöflur (kiasi), yam (kiasi kikuu) og taro (majungwa).  Einnig er ræktað korn, s.s. hirsi (mtama), hrísgrjón (mpunga) og maís (mahindi) og alls konar ávextir, m.a. bananar (mgomba; ávöxturinn heitir ndizi), mangó (mwembe), appelsínur (mchungwa), límónur (mlimao) og papæja.  Cashews-, baðmullar- og mangroveskurður á Lamusvæðinu gefur arð í aðra hönd.

Dhowskip (madau), sem notuð eru til langsiglinga með vörur suður eftir austurströndinni frá Arabíu, Persaflóa og jafnvel Indlandi koma enn þá við í Lamu, Malindi og Mombasa við upphaf suðvesturmonsúnsins.  Floti þessara litlu skipa taldi fyrrum mörg hundruð en nú eru þau orðin örfá og vélknúin.  Eintrjáningar (mtumbwi) eru enn þá notaðir í höfnum og víkum.  Á Lamueyjum eru fallegir seglbátar, sem eru kallaðir jahazi, algengir auk kjalarlausu skjaldbökubyttnanna, sem kallast dau la mwao.

Margir strandbúar eru hagleiksiðnaðarmenn.  Kalkvinnsla úr kóröllum er enn þá mikilvægur iðnaður.  Skipasmíðar og trésmíði, málmhúður karfna, mottugerð, kaðlagerð úr kókostrefjum og málmi og leðuriðnaður eru hefðbundnar atvinnugreinar í þorpunum.

Fyrrum réði soldánin á Sansibar yfir strandlengjunni, sem hann leigði Bretum sem verndarsvæði árið 1895, og margar kisvahilimælandi byggðir lögðu meira upp úr samskiptum við araba en íbúana inni í landi.  Nú á dögum er þetta breytt og bajun-, svahili- og shirazifólkið hafa tekið sér stöðu með öðrum þjóðflokkum Kenja.