Menning Angóla er eins og raðmynd aragrúa mjög staðbundinna hluta en
almennan uppruna hennar má þó rekja til hefða bantu-manna í Mið-Afríku
líkt og í nágrannaríkjunum. Angólska þjóðin rekur rætur sínar
aðallega í móðurætt og ættartengsl og fjölskyldur eru mikilvægar
félagslegar einingar. Víða vottar fólk gömlum konungs- og
höfðingjaættum hollustu sína, þótt þær hafi ekki verið virkar á
stjórnmálasviðinu um langan aldur og séu víða utan ramma
stjórnmálasviðs nútímans. Enn þá er talsvert um þrælahald að
hætti fornýlendumanna, sem nýlenduyfirvöld voru ekki að flýta sér að
afnema. Fjölkvæni, forfeðradýrkun og galdrar eru víða daglegt
brauð, jafnvel meðal þeirra, sem hafa snúizt til kristni.
Timbur, leir, kopar, sef, fílabein, skeljar og mannslíkaminn eru
aðaltjáningarform skrautlistar. Tréstyttur chokwe-fólksins,
fílabeinsútskurður cabinda-fólksins og hárbúnaður nyaneka- og
nkhumbi-fólksins eru víðfrægar. Tónlist og dans eru þungamiðjan
í menningarlífinu. Trommur eru aðalhljóðfærið. Munnleg
söguarfleifð er rík og fjölbreytt. Reynt hefur verið að
varðveita þessa sögulegu arfleifð utan opinberra menningarstofnana en
óreiða í stjórnmálum og spilling eftir 1975 leiddi til glötunar fjölda
þjóðlegra safna.
Hefðbundinn menning hefur orðið fyrir miklum vestrænum áhrifum, sem
virðast ríkjandi í borgum landsins. Á 19. öld kom fram á sjónarsviðið
kraftmikill hópur menntaðra kreóla í líkingu við þróunina í Sierra
Leone, sem skrifaði í blöð, sögubækur, skáldsögur og ljóð á
portúgölsku. Hægri einræðisstjórnin í Portúgal reyndi að stemma stigu
við starfsemi þessa ritglaða fólks en það hélt starfseminni áfram í
felum eftir 1926. Leiðtogi MPLA, Agostinho Neto (1922-79), var kunnur
fyrir ljóð sín í öllum portúgalskmælandi löndum. Stjórn MPLA viðhafði
stranga ritskoðun og afrek hinna opinberu samtaka rithöfunda, sem
stjórnin styrkti, ollu vonbrigðum. Ritskoðun reyndis erfiðari, þegar
ríkissjónvarpið tók til starfa og kvikmyndaiðnaður hófst í landinu.
Metnaðarfull áætlun um eflingu safna, bóka- og skjalasafna varð að
engu. Þvert á móti var fjöldi safna, sem þróuðust á nýlendutímanum,
eyðilagður, dreift eða gerður óaðgengilegur fyrir almenning.
Knattspyrna gnæfir yfir allar aðrar íþróttagreinar. Nokkrir Angólar
hafa náð langt á knattspyrnubrautinni og leika helzt með liðum í
Portúgal eða öðrum löndum Evrópu, þar sem afkoma þeirra er betri en
heima. |