Luanda (Loanda; fyrrum São Paulo
de Luanda) er borg í Norður-Angóla við Atlantshafið. Hún er höfuðborg landsins, stærst borga þess og lífleg
hafnarborg. Paulo dias de
Novais stofnaði hana árið 1576 og hún varð stjórnsýslusetur nýlendu
Portúgala árið 1627. Um
tíma var hún aðalmiðstöð þrælasölu til Brasilíu.
Gamla virkið São Miguel stendur á Luandaeyju utan hafnarinnar.
Loftslagið í borginni er heitt og
þægilegt. Skammt utan
hennar er millilandaflugvöllur. Hún
er setur rómversk-katólsks erkibiskups og Ríkisháskólinn var stofnaður
1962. Borgin er í járnbrautasambandi
við Malange (608 km austar). Helztu
útflutningsvörur eru kaffi, baðmull, demantar, járn og salt.
Háhýsi og breiðgötur gefa borginni nútímalegt yfirbragð.
Fjöldi Mbundu-manna býr í borginni og þar búa einnig
allmargir Kúbverjar, bæði hermenn og borgarar.
Portúgalarnir, sem bjuggu í borginni, fluttu flestir heim, þegar
landið fékk sjálfstæði 1975. Fátækrahverfin
eru aðallega í efri hluta borgarinnar en iðnaðar- og viðskiptahverfin
í hinum neðri. Olía
fannst í nágrenni borgarinnar 1955 og olíuhreinsunarstöð var reist
við norðurmynni Luanda-fjarðar.
Skæruliðar ollu miklu tjóni í stöðinni 1981 en hún var
lagfærð strax sama ár.
Umhverfis borgina er hitabeltisströnd og ofan
hennar tekur við vatnasvið Kwanza-árinnar og annarra vatnsfalla.
Cambambe-stíflan var byggða 177 km norðvestan Luanda til að
afla borgarbúum raforku. Á þessu svæði eru aðallega ræktaðar kaffibaunir, baðmull,
sykurreir, olíufræ og pálmar (olía; kókoskjarnar). Nautgriparækt er mikilvæg búgrein. Áætlaður íbúafjöldi árið 1987 var rúmlega 1,1 miljón. |